Πώς να ζήσεις σαν αθάνατος
Το 2023 συμπληρώνονται 140 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου στοχαστή Νίκου Καζαντζάκη, του «γίγαντα» Νίκου Καζαντζάκη, όπως τον είχαν αποκαλέσει οι New York Times.
140 χρόνια από τότε που ήρθε στον κόσμο ένας άνθρωπος που η σκέψη του διαπερνά τον χρόνο και φεύγει ακόμα και από τις στοχεύσεις του ίδιου του δημιουργού της.
Ο σπουδαίος Κρητικός αναμετρήθηκε με όλα τα μεγάλα προβλήματα της εποχής του, έζησε με ένταση και αντιμετώπισε με βαθύ εσωτερικό διάλογο όλες τις αλλαγές που συντελούνταν γύρω του – σε πολιτικό, σε κοινωνικό, σε εθνικό και τελικά σε ατομικό επίπεδο.
Μέσα σε αυτό τον ανεμοστρόβιλο ο Καζαντζάκης μελέτησε τους πολιτικούς και φιλοσοφικούς προβληματισμούς που προσπαθούσαν να δώσουν μια ερμηνεία στο χάος του κόσμου και στο προαιώνιο ερώτημα της ίδιας της ύπαρξης. Έζησε με πάθος την εποχή του σε όλο της το εύρος. Δεν περιορίστηκε στην Ελλάδα, αναζήτησε απαντήσεις πέρα από σύνορα και θρησκείες, έδωσε στην κοσμοθεωρία του οικουμενική διάσταση.
Ήταν ένας τεράστιος συγγραφέας με πολλές τομές, που αμφιταλαντεύονταν μεταξύ νόησης και ενστίκτου. Τα έργα του αναδεικνύουν αντιθέσεις και συνθέσεις που μας ορίζουν: ελευθερία-θάνατος, λογική-συναίσθημα, φως-σκοτάδι, γη-σύμπαν.
Όταν ζήτησαν από τον Ray Bradbury, συγγραφέα του Φαρενάιτ 451, να εξηγήσει τι σημαίνουν για την ανθρωπότητα τα ταξίδια στο διάστημα, απάντησε με λόγια του Καζαντζάκη μέσα από την Ασκητική. Την ίδια εποχή ο Παντελής Πρεβελάκης έγραψε ότι ο Καζαντζάκης ανήκε σε έναν τύπο ανθρώπου που είναι αποστάτης, αντάρτης.
Διαβάζοντας το 2023 μυθιστορήματα όπως τα Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά, Ο Χριστός ξανασταυρώνεται, Ο φτωχούλης του Θεού, διακρίνουμε ότι τα ερωτήματα που βασάνιζαν τον Καζαντζάκη παραμένουν σήμερα στον πυρήνα των δικών μας αναζητήσεων. Πώς να αντιμετωπίσει κάποιος την αποτυχία; Πώς να ζήσει σαν αθάνατος σε έναν δαρβινικό σύγχρονο κόσμο χωρίς μετά θάνατον ζωή; Πώς να δώσει αιώνιο νόημα σε μια ζωή που δεν έχει ρεαλιστικά την οποιαδήποτε αιώνια διάσταση;
Το βασικό με τα έργα του είναι ότι διατηρούν την ομορφιά μιας γραφής γεμάτης συναίσθημα. Ο Καζαντζάκης ήταν τελικά ένας μεγάλος αφηγητής. Έφτιαξε υπέροχες σκηνές, γεμάτες από φύση, από ζωή, από έρωτα και από την πάλη της ύλης με το πνεύμα, αναζητώντας πάντα τη σύνθεση.
Αυτό είναι λοιπόν αυτή η επέτειος: ένα σημάδι του πόσο επίκαιρος είναι ο λόγος του, μια αφορμή για εύφορο διάλογο πάνω στο έργο του. Ένα χρονικό ορόσημο υπενθύμισης ότι δεν είναι απλώς ο πιο πολυμεταφρασμένος σύγχρονος συγγραφέας της χώρας μας, αλλά ένα παγκόσμιο μέγεθος της λογοτεχνίας, ένας κοσμοτρυγητής που μπορεί να εμπνεύσει κάθε γενιά.