του Γιώργου Πισσαλίδη
Ήταν πριν από δύο μήνες που για πρώτη φορά ο φίλος και εκδότης Σταμάτης Μαμούτος μου μίλησε για πρωτη φορά για την ιδέα του ένα Μεσαιωνικό Φεστιβάλ στην γενέτειρα του Αδραβίδα. Γνωρίζοντας την αγάπη του για τον Ρομαντισμό, η ιδέα ενός Μεσαιωνικού Φεστιβάλ δεν μου φαινόταν περίεργο, κάθε άλλο. Μεσολάβησαν 1-2 συζητήσεις και μετά περίμενα με αγωνία για την διεξαγωγή του Φεστιβάλ.
Από την άλλη, η αγάπη του “Άβαλον των Τεχνών” για το λιβελλοποιημένο Βυζάντιο και τον Δυτικό Μεσαίωνα, όπου η κοινωνική, θρησκευτική και καλλιτεχνική ζωή ήταν ένα είναι δεδομένη. Όπως γνωστή είναι και η αγάπη του για οτιδήποτε δείχνει την επίδραση του Μεσαίωνα στις Τέχνες και την ποπ κουλτούρα, από την Νεο-Γοτθική Αρχιτεκτονική και τους Προ-Ραφαηλίτες στον Τόλκιν, τους Dead Can dance και κάθε τι που έχει σχέση με Βίκινγκς.
Έτσι πριν από λίγο καιρό βρέθηκα να ταξιδεύω σε ένα πουλμανάκι μαζί με τους μουσικούς των Belo-Tanos και των Solastas, τις χορεύτριες των Dancera, τα μέλη του συλλόγου μεσαιωνικών αναπαραστάσεων Griffin και τον βετεράνο μεσαιωνικής αναβίωσης Βασίλη Πεταλά των Ιπποτών Ritterhellas
Φωτογραφία παρμένη από το προφίλ της Ritterhellas-Έλληνες Ιππότες
Έτσι αφού κάναμε όλη την διαδρομή μέσα στην ζέστη του Σαββάτου, φτάσαμε κατά τις 3 στην Αδραβίδα όπου μας έκαναν το τραπέζι ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων του σχολείου της πόλης και άλλοι σύλλογοι που στήριζαν το Μεσαιωνικό Φεστιβάλ
Εκεί, σε έναν από τους καλύτερους θερινούς κινηματογράφους της ελληνικής περιφέρειας, μας σέρβιραν εκπληκτικό κουσκουσέ με χοιρινό. Οποία η έκπληξη μας όταν ανακαλύψαμε από τον εκπρόσωπο του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων ότι επρόκειτο για Μεσαιωνικό φαγητό που έφεραν στην περιοχή οι Σταυροφόροι του 1204 και καλλιεργείται σε ακτίνα 10 χιλιομέτρων γύρω από την Αδραβίδα
Γράφει σχετικά ο Βασιλής Πεταλάς στο προφίλ των ιπποτών Ritterhellas για το θέμα
Kουσκουσε, ένα φαγητό 800 χρόνων…
Το κουσκουσέ είναι ένα είδος ζυμαρικού που φτιάχνεται κυρίως σε χωριά της Ηλείας (Δήμος Ανδραβίδας-Κυλλήνης κ.α) και στη γύρω περιοχή και η διαφορά του από το κους κους είναι ότι είναι το μοναδικό χειροποίητο ζυμαρικό φτιαγμένο στο σκαφίδι και καβουρδισμένο στο φούρνο. Το 1204 κατά την τέταρτη σταυροφορία και μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης , οι Φράγκοι μοιράζουν τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Ο Γουλιέλμος Σαμπλίτης και ο Γοδεφρίγος Α Βιλλεαρδουϊνος έρχονται στην Αχαϊα την 1η Μαιου του 1205 και αφού καταλαμβάνουν την Πάτρα έρχονται στον εύφορο κάμπο της Ηλείας, διότι αυτή και μόνο από όλη την Πελοπόννησο μοιάζει με τα εύφορα λιβάδια της Γαλλίας και μπορεί να θρέψει τα χιλιάδες άλογα των ιπποτών. Κάνουν δε την Ανδραβίδα, πρωτεύουσα του δεσποτάτου της Αχαίας.
Το κους κους όπως και άλλα φαγητά που φέρνουν οι Φράγκοι, εμπλουτίζουν την τοπική κουζίνα. Με το πέρασμα όμως των αιώνων, έχουμε μια βασική μετάλλαξη του κους κους στην περιοχή της Ανδραβίδας και του Ηλειακού κάμπου που γίνεται κουσκουσέ. Εικάζεται πως όταν κάποια φορά το ζυμαρικό έπιασε έντομο, κατά την προσφιλή τακτική το έβαλαν στο φούρνο για να το σκοτώσουν και το ξέχασαν με αποτέλεσμα να καβουρδιστεί και να μετατραπεί σε κουσκουσέ. Το αποτέλεσμα ήταν να βγει ένα εκπληκτικό ζυμαρικό”
Aπογευματινή σιέστα και το βράδυ το Μεσαιωνικό Φεστιβάλ ξεκίναγε στις 9:30 μ.μ με μισή ώρα καθυστέρηση, λόγω ενός μπερδέματος του οδηγού του πούλμαν. Να πούμε ότι η όλη εκδήλωση ήταν να γινει μπροστά ακριβώς από την Αγία Σοφία αλλά ένας σεισμός έκανε τους υπεύθυνους να μην επιτρέψουν να γίνει εκεί αλλά έξω από τον κυρίως αρχαιολογικό χώρο και κυρίως στην πλατεία του χωριού
Oι Bela Tanos έδωσαν με την μεσαιωνική γκάιντα το εναρκτήριο σάλπισμα και η ομάδα μεσαιωνικών αναπαραστάσεων Griffin έκαναν την εμφάνιση τους μεταφέροντας σε άλλες εποχές με το ντύσιμο τους
Στην όλη παρουσίαση συμμετείχαν επίσης ο Φίλιππος Όμιλος Ανδραβίδας “Σπάρτακος”,
και η ομάδα από την Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ ντυμένοι με βυζαντινές στολές
Ήδη όμως από πιο νωρίς είχαν στηθεί οι πάγκοι και ανάμεσα τους ένα από τα αγαπημένα παιχνίδια της γενιάς του 80: το “Κάστρα και Πολιορκητές ” που γνωρίζει μεγάλη επιτυχία στην σύγχρονη γενιά, όπως απέδειξε και η πιτσικαρία της Ανδραβίδας που ξετρελάθηκε με το vintage παιχνίδι
Την προσοχή μας όμως τράβηκε το stand του ηθοποιού, ποιητή, κατασκευαστή εξαρτημάτων επιτραπεζιων παιχνιδιών, μεσαιωνικών εξωφύλλων βιβλίων και πανοπλιών Σταμάτη Βαρσάμο. Αγοράσαμε το βιβλίο του “Περί ποίησης” (Εκδόσεις Λιβάνη) και σας το συνιστάμε για καλοκαιρινό (και όχι μόνο) ανάγνωσμα
Να και ένα απόσπασμα:
“Όλη η γη μπροστά σου σαν σκακιέρα
που την ορίζεις σαν μεγάλος βασιλιάς.
Μόνος αντίπαλος θα είναι ο εαυτός σου,
κι όχι ο παίχτης που απέναντι κοιτάς.
Η σκέψη σου να είναι δομημένη,
μην αποσπάσαι απ’ τους ήχους του κοινού.
Κάθε σου κίνηση βαριά και μετρημένη,
όπως οι χτύποι που ακούς του ρολογιού”.
Φωτογραφία του Μάνου Μεγαλούδη
Υπήρχε επίσης ο πάγκος της Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ και των “Εκδόσεων Κέλσος” του οργανωτή Σταμάτη Μαμούτου, καθώς και του “Συλλόγου Φίλων του Πολιτισμού Ανδραβίδας και Πεδινής Ηλείας Η Εστία”
Η εκδήλωση συνεχίσθηκε από μία ομιλία της καθηγήτριας του ΕΚΠΑ Αθήνα Κονταλή μίλησε για την ιστορία της Αγίας Σοφίας και πως μετά το 1204 δημιουργήθηκαν πριγκηπάτα δουκάτα, βαρωνείες στο Μωρηά (όρος που περιλαμβάνει όλην την Πελοππόνησο) , τα Επτάνησα και τις Κυκλάδες και πως οι κάτοικοι της Ανδραβίδας υποδέχθηκαν τους Φράγκους ως απελευθερωτές εξαιτίας της οικονομικής καταπίεσης της Βυζαντινής διακυβέρνησης. Ήταν η εποχή που η Πεολοππόνησος θεωρείτο η “Γαλλία της Ανατολής” και η Ανδραβίδα έγινε η πρωτεύουσα του Δουκάτου της Αχαϊας
Μετά την πετυχημένη διακυβέρνηση του Σταμπλίτη την ηγεσία ανέλαβε ο Βαρδελούινος. ¨Ηταν εκείνος που διέταξε το κτίσιμο της Αγίας Σοφίας της Ανδραβίτσας. Η Αγία Σοφία ήταν ένα ναός σε ρυθμό βασιλικής με γοτθικά και ρωμανικά στοιχεία και είχε για πρότυπο την Αγία Σοφία της Κωνσταντινουπόλεως. Ήταν η περηφάνεια των Καθολικών της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά μετά την Οθωμανοκρατία οδηγήθηκε σε ερήμωση και εγκατάλειψη.
Η ομιλία της κυρίας Κονταλή ανεδείκνυε το θέμα της εγκατάλειψης της Αγίας Σοφίας, ενώ οι Έλληνες δανείζονται πέτρεες για τα σπίτια και τις Ορθόδοξες εκκλησίες. Από ότι μάθαμε όμως η Αγία Σοφία αφήνεται να πέσει παρά να επισκευασθεί (όπου δυστυχώς βλέπουμε την άποψη που λέει αφού είναι φραγκικό και Παπικό, άστο να καταστραφεί. Πολύ σωστά η κ Κονταλή ανε΄φερε την Αγία Σοφία ως αναπόσπαστο μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής που θα πρέπει να αποκατασταθεί.
Από την άλλη ο φίλος Μαμούτος κατάφερε να αποκαταστήσει τον Μεσαίωνα που λιβελλοποιήθηκε από τους εκπροσώπους του διαφωτισμού ως κάτι αρνητικό. Επίσης μίλησε για την ελληνοποίηση του Βυζαντίου και αρνήθηκε ότι δεν υπάρχει (Δυτική) Μεσαιωνική κληρονομιά στην κληρονομιά Το απέδειξε αναφερόμενος στον σκληρό άλλά ικανότατο Λέοντα Σγουρό που αντιστεκόταν στους Φράγκους, για τον πρώτο Γοδεφρίδο Βερλεδουϊνο που έκανε την Ανδραβίδα πρωτεύουσα της Πελοποννήσου, έδειξε σεβασμό στους Έλληνες και την θρησκεία τους και έδωσε περισσότερα δικαιώματα στους δουλοπάροικους από ότι είχαν στην Δύση. Μίλησε για την μεσαιωνική καταγωγή τοπωνυμίων αλλά και των Κάστρων του Χλεμουτσίου και του Μυστρά που έλκουν την δημιουργία τους από τότε ενώ μας αποκάλυψε ποια ήταν η πραγματική Πριγκήπισσα Ιζαμπώ του Τερζάκη
Ακολούθησε μια ομιλία του εραλδικού καλλιτέχνη Γιώργου Σχοινά για την Εραλδική και τους κανόνες που την καθορίζουν Ο Σχοινάς μίλησε για την οικοσημολογία ως γνωστικό αντικείμενο του μεσαιωνικού Κήρυκα ή Εραλδού, ενός αξιωματούχου του περιβάλλοντος της αυλής, την αυγή της ως στρατιωτικό σύστημα αναγνώρισης των πολεμιστών στο ιπποτικό άθλημα της ιππαιχμίας και τον πόλεμο και την χρήση της εραλδικής σφραγίδας ως μέσο πιστοποίησης εγγράφων. Αναφέρθηκε επίσης στην επιβίωση της οικοσημολογίας έως τις μέρες μας και για μια μία ιδιαίτερη πολιτιστική σημαντικότητα, που ξεπερνά τις αρχικές της προθέσεις. Μέσα στον Σεπτέμβριο ο Γιώργος Σχοινάς θα κυκλοφορήσει το πρώτο βιβλίο για την εραλδική στα ελληνικά.
Φωτογραφία του Μάνου Μεγαλούδη
Ακολούθησε επίδειξη μεσαιωνικής ξιφασκίας αλλά και κάποιων κανόνων της από μέλη της ομάδος Griffin, η οποία τράβηκε το ενδιαφέρον των πιτσιρικάδων της Ανδραβίτσας και ξεκούρασε πολλούς από τις πλούτο των πληροφοριών που προηγήθηκαν
ΦΩτογραφία Μάνου Μεγαλούδη
Τότε ήταν η στιγμή να εμφανισθούν οι Solastas, ένα από τα κορυφαία συγκροτήματα της Ελλάδος, πέρα από μουσικά στυλ και με μέλη τους Λαμπρινή Astrid Γιώτη Andersson: εθνομουσικολογική μελέτη, φωνή , nyckelharpa, Αντώνης Πανταζής :μαντολίνο, Ορέστης Γαργουλάκης:φλάουτο και με γκεστ τον Ηλία Πατρινό : bodhran
Όμως επειδή sound check δεν είχε γίνει, αποφασίσθηκε να εμφανισθεί η χορευτική ομάδα Dancetera η οποία μας έκανε επίδειξη ….μεσαιωνικού τσιφτετελιού. Σε απορία κάποιων απάντησαν ότι ήθελαν να αναδείξουν την επίδραση των τσιγγάνων στην Μεσαιωνική κουλτούρα. Δεν ξέρουμε αν αυτό αποδεικνύεται από ιστορικές πηγές η αν είναι wishful thinking των τριών κοπελλιών, αν όχι τίποτα άλλο κατάφεραν να δώσουν μια εξωτική νότα στο φεστιβάλ.
Με αρχηγό την Λαμπρινή Γιώτη, που η φωνή της παραπέμπει σε άλλο χωρόχρονο, οι Solastas ερμήνευσαν μεσαιωνικά και παραδοσιακά τραγούδια από την Σουηδία, την Νορβηγία, την Καταλονία, την Πορτογαλία, την Ιρλανδία και την Ιταλία , σε παλιές διαλέκτους .
Φωτογραφία από το προφίλ των Ritterhellas- Έλληνες Ιππότες
Μια εκπληκτική βραδυά που έχασε από τον κακό ήχο ενώ λόγω ώρας πολλοί που καθόταν στα μπροστινά καθίσματα αποχώρησαν η μεταφέρθηκαν στα τραπέζια των μαγαζιών της πλατείας παρακολουθώντας το συγκρότημα από εκεί Δημιουργήθηκε έτσι ένα μεγάλο κενό ανάμεσα στο κοινό και τους μουσικούς, παρόλο που μέρος του καλύφθηκε από τους συμμετέχοντες που κάθισαν μπροστά. Κάτι που θα πρέπει να ληφθεί υπ’οψιν στην επόμενη οργάνωση του Φεστιβάλ
Το Φεστιβάλ τελείωσε όπως άρχισε με τους Βela Tanos και τον ζογκλέρ τους να παίζουν σε όλη την πλατεία ενώ τους συνόδευαν οι Dancetera
Μια καλή προσπάθεια Μεσαιωνικής Αναβίωσης ήρθε στο τέλος της, όμως προσωπικά θα θέλαμε τις ομιλίες να γίνονται σε ξεχωριστό χώρο από τα events του Φεστιβάλ.
Μετά το πέρας των δρώμενων όλοι οι συμμετέχοντες και οι ταξιδιώτες από την Αθήνα κατευθυνθήκαμε στην ταβέρνα της πλατείας, όπου ο Δήμος παραχώρησε ένα δείπνο στις ομάδες και τα συγκροτήματα που έλαβαν μέρος στο Φεστιβάλ.
