Γιάννης Μήτσιος,
Σε λίγες μέρες αποχαιρετούμε μια από τις πιο «μαύρες» χρονιές (annus horribilis)
στην νεότερη ιστορία και ιδιαίτερα μετά το Β΄ΠΠ. Όλη η ανθρωπότητα έχει υποστεί
τις συνέπειες της πανδημίας σε ανθρώπινες απώλειες, κατάρρευση συστημάτων
υγείας, οικονομικές και κοινωνικές αναταράξεις αλλά και γεωπολιτικές επιπτώσεις.
Ποιος να το φανταζόταν και να περιέγραφε τέτοιες αντίστοιχες μέρες του 2019 τι θα
μας ξημέρωνε και τι θα βιώναμε το 2020.Τα καλύτερα think tank του πλανήτη,
αναλυτές, διεθνολόγοι, μυστικές υπηρεσίες, μέντιουμ κλπ δεν μπόρεσαν να
αποτυπώσουν τον εφιάλτη που ξεκίνησε από έναν φονικό ιό (κατασκευασμένο ή μη)
στην Κίνα που κυρίευσε τον πλανήτη ολόκληρο.
Η ανθρώπινη ιστορία είναι γεμάτη από περιόδους αναταράξεων, πανδημιών,
συγκρούσεων και βίαιων αλλαγών. Όσοι πιστεύουν ότι μόνο με τα εμβόλια η
ανθρωπότητα θα επιστρέψει στην πρότερη κανονικότητα μπορεί να διαψευσθούν.
Η χρονιά που έρχεται θα είναι και αυτή απρόβλεπτη, δύσκολη και μεταβατική. Οι
απότομες αλλαγές που συντελούνται στις κοινωνίες θα έχουν επίδραση στα
επόμενα χρόνια, διαμορφώνοντας νέες πραγματικότητες. Ο ρόλος της τεχνολογίας
και τα όριά της, οι γεωπολιτικές αλλαγές, η ανθρώπινη συμπεριφορά, ο ρόλος των
θρησκειών, οι θεσμοί και η ισχύς της δημοκρατίας αλλά και οικονομικές επιπτώσεις
της πανδημίας θα διαμορφώσουν έναν νέο κόσμο.
Σε πολιτικό επίπεδο το 2021 θα έχουμε μια νέα ηγεσία στις ΗΠΑ, εκλογές στη
Γερμανία (26/9) και το τέλος της «βασιλείας» της Μέρκελ, εκλογές σε Ολλανδία,
Βουλγαρία και Ισραήλ (Μάρτιο) αλλά και την προεκλογική εκστρατεία στη Γαλλία
για τις προεδρικές εκλογές του Απριλίου του 22. Σε επίπεδο υπερδυνάμεων
διαφαίνεται μια αναζωπύρωση του ψυχρού πολέμου ΗΠΑ-Ρωσίας και μια δύσκολη
σχέση ΗΠΑ και Κίνας που μπορεί να μετατραπεί σε ψυχροπολεμική. Η ίδια η Κίνα
φαίνεται ότι με υπομονή και στρατηγική έχει περισσότερες αντοχές από τη Δύση.
Στην Ευρώπη θα είναι η πρώτη χρονιά της εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου και αν
πετύχει αυτό για τα βρετανικά συμφέροντα μπορεί να αποκτήσει κι άλλους μιμητές
μέσα στην ΕΕ.
Η ίδια η ΕΕ θα δοκιμάζει τις αντοχές της συνοχής της σε πολιτικό επίπεδο
αποφάσεων (αφού οι πλούσιες χώρες του βορρά κυρίως δεν διστάζουν να
θυσιάσουν τα κοινά συμφέροντα για τα μεμονωμένα των χωρών τους) αλλά και
οικονομικό, αφού η ανεργία, η φτώχεια, οι ανισότητες και το δημόσιο χρέος πολλών
χωρών αυξάνονται δραματικά. Το πακέτο στήριξης για την πανδημία (750 δις) θα
θεωρηθεί πολύ λίγο, η διαγραφή δημοσίου χρέους είναι «απαγορευμένη» λέξη, ενώ
η Ελλάδα πήρε πρόσφατα μια πικρή γεύση για τις κυρώσεις και εμπάργκο όπλων
στην Τουρκία.
Στην διεθνή οικονομία η χρονιά κλείνει με το παγκόσμιο χρέος να έχει φτάσει στα
277 τρις δολ., (365% του παγκόσμιου ΑΕΠ), αυξημένο 15 τρις δολ μέσα στο 20 ενώ
οι οικονομικές ανισότητες και η διεύρυνση της φτώχειας αυξάνονται δραματικά.
Μόνο το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ (της μεγαλύτερης οικονομίας του πλανήτη) έφτασε
φέτος τα 80 τρις δολ!!!
Για την Ελλάδα το 2021 είναι επετειακή χρονιά μιας και συμπληρώνονται 200 χρόνια
από την Επανάσταση του 1821 και το σύνθημα της επανάστασης «Ελευθερία ή
Θάνατος» θα έχει και σύγχρονες αναφορές. Η καινούργια χρονιά βρίσκει τη χώρα
μας στη χειρότερη φάση ίσως μετά από μια δεκαετία κρίσης και μνημονίων. Ο
συνδυασμός προκλήσεων της χώρας στην οικονομία, στα εθνικά θέματα και στην
κατάσταση της κοινωνίας, είναι αρκετός για μια «επαναστατική χρονιά».
Μια ματιά μόνο στην οικονομικοκοινωνική πραγματικότητα είναι αρκετή να δείξει
το μέγεθος της κατάστασης. Η χρονιά κλείνει με ανεργία πάνω από 20% (1.2 εκ.
άνεργοι), δημόσιο χρέος 340 δις (209% του ΑΕΠ), έλλειμα 15 δις, ΑΕΠ 163 δις,
ιδιωτικό χρέος (σε τράπεζες, εφορείες και ασφαλιστικά ταμεία) 234 δις. Στην
κοινωνία κυριαρχεί ο φόβος, το άγχος και η αγωνία για την επόμενη μέρα
παράλληλα με την φτώχεια, την απόγνωση, την απελπισία και την κατάθλιψη σε
μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Δεν είναι τυχαία και τα ευρήματα για την αύξηση
των αυτοκτονιών, της χρήσης ουσιών, αλκοόλ, την ενδοοικογενειακή βία κλπ.
Για τα εθνικά θέματα και κυρίως για τις σχέσεις μας με την Τουρκία οι προκλήσεις
παραμένουν αφού δεν μπορεί να αποκλειστεί μια ακόμα δυσκολότερη χρονιά και
ίσως φτάσουμε στο σημείο μηδέν δεδομένων των ευρύτερων συσχετισμών
δυνάμεων στην περιοχή της αν. Μεσογείου και των αμερικανορωσικών επιδιώξεων.
Εδώ θα κριθεί και η αξιοπιστία και οι αντοχές ολόκληρου του πολιτικού συστήματος
σε συνδυασμό με την όλο και περισσότερη απαξίωση των δημοκρατικών θεσμών,
των ΜΜΕ και της δικαιοσύνης.
Το πώς θα πορευθούμε τελικά στη νέα χρονιά θα μας το δείξουν τα γεγονότα, εμείς
θα πρέπει να διαβάζουμε τα σημάδια των καιρών και να προετοιμαζόμαστε.
Χρόνια Πολλά με υγεία προπάντων.
*πολιτικός επιστήμων, διεθνολόγος, Μ.Α Παν/μιου Northeastern Βοστώνης.
