Έντονη διπλωματική κινητικότητα, σε διάφορα επίπεδα, κυρίως παρασκηνιακή, βρίσκεται σε εξέλιξη με στόχο να υπάρξει έμπρακτη αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η έναρξη τις επόμενες ημέρες διερευνητικών επαφών μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, η οποία ήταν η βασική επιδίωξη για τη γερμανική Προεδρία της Ε.Ε. και την Κομισιόν, συνιστά τη μια διάσταση της μεγάλης εικόνας. Η άλλη, είναι το θέμα της Κύπρου και των κυρώσεων, που έχουν συζητηθεί και που, με βάση τα συμφωνηθέντα, θα υιοθετηθούν στο επικείμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (24-25 Σεπτεμβρίου).
Αυτό, ωστόσο, το σενάριο -των κυρώσεων- φαίνεται πως φρενάρεται από την καγκελάριο της Γερμανίας, Άγκελα Μέρκελ, παρόλο που το υπουργείο Εξωτερικών της χώρας της έχει άλλη προσέγγιση.
Η Άγκελα Μέρκελ διαμηνύει πως εάν επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία θα χαλάσει το κλίμα στον επικείμενο διάλογο Ελλάδος και Τουρκίας, υποστηρίζοντας πως ο Ερντογάν θα θυμώσει και θα αντιδράσει.
Αυτή η στάση της καγκελαρίου επηρεάζει αρκετά κράτη-μέλη, που έχουν εκχωρήσει στη Γερμανία -όχι τώρα που είναι Προεδρία της Ε.Ε. αλλά μόνιμα- να κάνει τη διαχείριση σχετικά με τα όσα διαδραματίζονται στην Ανατολική Μεσόγειο.
Τα δεδομένα και οι δυνατότητες
Είναι σαφές πως βρισκόμαστε σε κομβικό σημείο των εξελίξεων και είναι σαφές πως παρασκηνιακά πολλά λέγονται, συμφωνούνται ενώ είναι πρόδηλο πως οι κινήσεις εντός της Ε.Ε. επηρεάζονται σημαντικά από τα «θέλω» του Ερντογάν. Ποια τα δεδομένα σήμερα ενόψει των συνόδων των ΥΠΕΞ (αύριο και μεθαύριο) και των αρχηγών την Πέμπτη και την Παρασκευή;
Πρώτον, η αποχώρηση του «Όρουτς Ρέις» από την περιοχή που διενεργούσε παράνομες έρευνες εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, θεωρήθηκε ως ευκαιρία «για στροφή στη διπλωματία». Τούτο έγινε μετά από συνεννόηση Μέρκελ – Ερντογάν, με την καγκελάριο να δηλώνει σε συνομιλητές της πως μόνο αυτή μπορεί να επηρεάσει τον Τούρκο Πρόεδρο.
Σύμφωνα, λοιπόν, με το σενάριο και όπως είπε ο ίδιος ο Ερντογάν «αποσύραμε το “Όρουτς Ρέις” για να κάνουμε χώρο στη διπλωματία». Κι αυτό παρόλο που όλοι οι Τούρκοι αξιωματούχοι σημείωναν πως το σκάφος βρίσκεται στο λιμάνι της Αττάλειας για τεχνικό έλεγχο. Ο προγραμματισμός, που υπάρχει, είναι όπως το ερευνητικό σκάφος παραμείνει στο λιμάνι μέχρι και την 25η Σεπτεμβρίου και στη συνέχεια να επιστρέψει. Η ημερομηνία δεν πρέπει να θεωρείται τυχαία καθώς εκείνη την ημέρα ολοκληρώνεται το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Δεύτερον, την ώρα που για λόγους τακτικής η Άγκυρα αποφάσισε την προσωρινή απόσυρση του ερευνητικού σκάφους, προχώρησε στην ανανέωση της NAVTEX για συνέχιση των παράνομων δραστηριοτήτων του γεωτρύπανου «Γιαβούζ» στο θαλασσοτεμάχιο 6 της κυπριακής ΑΟΖ. Το μήνυμα προς κάθε κατεύθυνση είναι πως οι σχεδιασμοί για εφαρμογή της «Γαλάζιας Πατρίδας» δεν εγκαταλείπονται, θα συνεχισθούν ανεπηρέαστα.
Είναι σαφές πως η κίνηση της Άγκυρας με το «Όρουτς Ρέις» έγινε και για να διευκολύνει τη γερμανική προεδρία της Ε.Ε. στην προσπάθεια αποφυγής επιβολής κυρώσεων σε βάρος της Τουρκίας. Αν και οι κυρώσεις είναι συμβολικού χαρακτήρα καθώς είναι περιορισμένου κόστους για την Άγκυρα, ωστόσο, είναι ξεκάθαρο πως ούτε αυτές δεν θέλουν (Γερμανία και Τουρκία) να υιοθετηθούν. Οι κυρώσεις, όπως σημειώνουν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, «μπορούν να περιμένουν», θέτοντας ως προτεραιότητα την έναρξη ελληνοτουρκικού διαλόγου, που όπως εκτιμάται θα είναι μακράς διάρκειας και μικρής απόδοσης.
Μέσα σε αυτό το σκηνικό, οι πιέσεις είναι ασφυκτικές προς τη Λευκωσία για να εγκαταλείψει τη θέση της για κυρώσεις. Η κυπριακή πλευρά, ωστόσο, δεν έχει άλλη επιλογή παρά να επιμένει καθώς σε διαφορετική περίπτωση θα δοθεί άλλοθι στην κατοχική Τουρκία να συνεχίσει τις παράνομες δραστηριότητές της στην ΑΟΖ.
Καθοριστικής σημασίας, πάντως, είναι ο ρόλος της Γαλλίας, η οποία είναι η μόνη -εντός και εκτός Ε.Ε.- που στέκεται απέναντι από τον Ερντογάν. Ο Πρόεδρος Μακρόν είναι πεπεισμένος ότι εάν δεν αποτραπεί η τουρκική προέλαση στην Ανατολική Μεσόγειο, θα υπάρξει αποσταθεροποίηση σε ολόκληρη την περιοχή. Πληροφορίες αναφέρουν πως μετά τη Συρία, τη Λιβύη, η Άγκυρα προσπαθεί να δημιουργήσει μόνιμες προσβάσεις και στο Λίβανο, μέσω της Χαμάς κι αυτό είναι ενδεικτικό των ευρύτερων σχεδιασμών της κατοχικής δύναμης.
Την ίδια ώρα, η τουρκική συμπεριφορά έχει ανησυχήσει και αραβικές χώρες, που επιχειρούν από κοινού να διαμορφώσουν στρατηγική ανάσχεσης των επεκτατικών σχεδιασμών του καθεστώτος Ερντογάν. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία έχουν συντονιστικό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια.
Οι επόμενες ημέρες είναι καθοριστικής σημασίας. Η Λευκωσία αναμένεται να περάσει μέσα από συμπληγάδες, να αντιμετωπίσει πιέσεις, πλην όμως δεν έχει άλλη διέξοδο παρά να επιμένει στη θέση της για κυρώσεις, που θα πρέπει να διευρυνθούν και με μέτρα που θα προκαλούν οικονομικό κόστος στην Τουρκία. Διαφορετικά το παιχνίδι θα χαθεί και τον λογαριασμό θα τον πληρώσει η Λευκωσία.
Ο ΓΚΟΥΤΕΡΕΣ ΛΟΓΑΡΙΑΖΕΙ ΧΩΡΙΣ ΤΟΝ… ΞΕΝΟΔΟΧΟ
Στη μεγάλη εικόνα έχει μπει τις τελευταίες ημέρες και το Κυπριακό μετά τη δημόσια τοποθέτηση του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, ότι θα συγκαλέσει πενταμερή διάσκεψη για το Κυπριακό, μετά τις ψευδοεκλογές στα κατεχόμενα. Η πρόθεση αυτή του κ. Αντόνιο Γκουτέρες δεν είναι τωρινή.
Είχε ενημερώσει σχετικά και τον Πρόεδρο Αναστασιάδη κατά τη διάρκεια της τελευταίας τους τηλεφωνικής επικοινωνίας καθώς και τον υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδος, Νίκο Δένδια κατά την πρόσφατη συνάντησή τους, στη Νέα Υόρκη.
Είναι σαφές πως στόχος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, που δεν ασχολήθηκε ποσώς με τις παράνομες δράσεις της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ, είναι να δημιουργηθεί ένα διαδικαστικό μομέντουμ.
Αυτό εξυπηρετεί και τη Λευκωσία, εάν και εφόσον ισχύει η λογική πως όσο θα υπάρχει διαδικασία συνομιλιών μειώνεται ή δεν υπάρχει ένταση. Είναι σαφές πως εάν και εφόσον συγκληθεί πενταμερής διάσκεψη, στα πρότυπα του Κραν Μοντανά και της Γενεύης, στόχος θα είναι να επιτευχθεί μια καταρχήν συμφωνία (ενδιάμεση ή στρατηγική) και να αρχίσει μια συζήτηση για υλοποίησή της -σε καθορισμένο χρονοδιάγραμμα- με παράλληλη εφαρμογή μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, στα οποία αναφέρθηκε και ο Γ.Γ. του ΟΗΕ. Όλα αυτά υπό την αίρεση των διαθέσεων της Άγκυρας.
Πρώτον, εάν και εφόσον αποσύρει γεωτρύπανο και ερευνητικό σκάφος.
Δεύτερον, εάν δεν επιμένει στις προϋποθέσεις που εγείρει. Δηλαδή, το διαμοιρασμό εσόδων από το φυσικό αέριο (πριν την επίτευξη συμφωνίας), συνεκμετάλλευση καθώς και την αποδοχή της τουρκικής εκδοχής για την πολιτική ισότητα (βέτο).
ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΠΡΕΣΙΝΓΚ ΠΡΟΣ ΑΙΓΥΠΤΟ ΚΑΙ ΤΟ ΟΧΙ ΤΟΥ ΑΛ ΣΙΣΙ
Ασφυκτικό πρέσινγκ ασκεί η Άγκυρα προς το Κάιρο για να προχωρήσουν σε μια συμφωνία καθορισμού θαλάσσιων ζωνών ή την υπογραφή ενός μνημονίου όπως το τουρκολιβυκό.
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, αν και η κατοχική Τουρκία επιχειρεί να δελεάσει την Αίγυπτο παραχωρώντας της περισσότερη θαλάσσια περιοχή, το Κάιρο δεν έχει «τσιμπήσει». Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν πως η αιγυπτιακή πλευρά, που προφανώς γνωρίζει τις τουρκικές σκοπιμότητες, έχει ξεκαθαρίσει προς την Άγκυρα πως δεν συζητά οποιαδήποτε αλλαγή καθορισμένων θαλάσσιων συνόρων, που έχει ήδη υπογράψει με χώρες της περιοχής.
Με αυτή την τοποθέτηση, το Κάιρο παραπέμπει στη συμφωνία με την Κυπριακή Δημοκρατία, την οποία η Τουρκία προσπαθεί να εξουδετερώσει. Επί του θέματος αυτού, η τουρκική εφημερίδα «Χουριέτ» έχει αναφέρει σε ρεπορτάζ της ότι «η προτεινόμενη συμφωνία είναι η παραχώρηση μιας θαλάσσιας περιοχής στην Αίγυπτο σε μέγεθος τριών νησιών της Κύπρου».
Σημειώνεται πως από την Άγκυρα μεταδίδεται ότι οι επαφές με το Κάιρο γίνονται μέσω των μυστικών υπηρεσιών των δύο χωρών, πλην όμως το θέμα είναι πολιτικό και αποφάσεις λαμβάνει ο Πρόεδρος Σίσι. Κάτι που φαίνεται να έχει κάνει ήδη.
