ΜΚΟ: Μπίζνες εκατομμυρίων από ύποπτες ΜΚΟ

Τρεις ακόμα ΜΚΟ με ύποπτο υπόβαθρο και σκοτεινές συναλλαγές στη Λέσβο βρίσκονται στο στόχαστρο της ΕΥΠ και της Αστυνομίας, καθώς κινούνται στα μονοπάτια των τεσσάρων γερμανικών ΜΚΟ, σε 33 μέλη των οποίων ασκήθηκαν δίωξεις από την Εισαγγελέα για κακουργηματική εγκληματική οργάνωση, κατασκοπεία και διευκόλυνση μεταφοράς υπηκόων τρίτων χωρών στην Ελλάδα.

Την ίδια ώρα η Εθνική Αρχή Διαφάνειας ξεσκονίζει δειγματοληπτικά κάποιες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις από τις συνολικά 313 που δραστηριοποιούνται επί του Μεταναστευτικού, απορροφώντας κονδύλια εκατομμυρίων ευρώ από εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα και χορηγίες χωρίς να δίνουν πουθενά λογαριασμό, τόσο για τις δράσεις όσο και για τον τρόπο λειτουργίας τους.

Μάλιστα, μέχρι στιγμής η έρευνα έχει βγάλει και λαβράκια, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση ΜΚΟ στη Λέσβο, η οποία όχι μόνο έχει καταπατήσει έκταση του Δημοσίου, μέρος της οποίας είναι και δασική, αλλά δεν διαθέτει άδεια ίδρυσης και λειτουργίας παροχής οργανωμένων κοινωνικών υπηρεσιών, δεν τηρούνται οι κανόνες προστασίας και διασφάλισης της δημόσιας υγείας, ενώ προβλήματα προέκυψαν και σε ό,τι αφορά τα Εργασιακά και τα μέτρα που λαμβάνονται για την αποφυγή της διασποράς του COVID-19.

Το πόρισμα που αποκαλύπτει το «ΘΕΜΑ» διαβιβάστηκε στις αρμόδιες υπηρεσίες, στην Εισαγγελία, στην περιφέρεια και τον δήμο, ενώ πλήθος ερωτημάτων εγείρει το γεγονός ότι η δασική έκταση που καταπατήθηκε πρόσφατα αποχαρακτηρίστηκε.

Παράλληλα, στον πρώτο κύκλο των ελέγχων εντοπίστηκαν ΜΚΟ με έσοδα δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ, εκατοντάδες υπαλλήλους και λογιστήρια που θα ζήλευαν ακόμη και ανώνυμες εταιρείες. Αξίζει να επισημανθεί ότι οι έλεγχοι των ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στο Μεταναστευτικό έκαναν πολλούς να αναρωτηθούν αν το «άβατο» και η ομερτά τους έσπασαν. Το υλικό που έχει βρεθεί και παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον μεταφέρθηκε στα Εγκληματολογικά Εργαστήρια της ΕΛ.ΑΣ., ωστόσο θα χρειαστούν εβδομάδες για να βγει το τελικό πόρισμα.

Μαζικοί έλεγχοι

Τους τελευταίους μήνες ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό της ανεξάρτητης αρχής ξεκίνησε να τρέχει ένα project ελέγχου των ΜΚΟ. Αφουγκραζόμενη τις ανησυχίες των πολιτών για το έργο των συγκεκριμένων οργανώσεων και τα εκατομμύρια που απορροφούν, η Αρχή κατηγοριοποίησε τις ΜΚΟ ανάλογα με το αντικείμενο στο οποίο δραστηριοποιούνται.

Διαπιστώθηκε ότι στον τομέα του Μεταναστευτικού στη χώρα μας υπάρχουν 313 οργανώσεις ενεργές, για τον έλεγχο των οποίων απαιτείται μεγάλο χρονικό διάστημα. Ετσι, αποφασίστηκε να μπουν κριτήρια καθώς είχαν στη διάθεσή τους πολλά data τόσο από τα συστήματα «Εργάνη» και «Ελεγξις», όπου είναι καταγεγραμμένες οι επιχειρήσεις και ουσιαστικά οι κινήσεις τους.

Στόχος να έχει ελεγχθεί μέχρι το τέλος του χρόνου το 10% των ΜΚΟ που ασχολούνται με το Μεταναστευτικό σε μια προσπάθεια να μπει τάξη στο άναρχο αυτό τοπίο που επικρατούσε για χρόνια. Ωστόσο, ο πρώτος έλεγχος έδειξε ότι υπάρχουν δύο γενικές κατηγορίες ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στον συγκεκριμένο χώρο. Από τη μία η συντριπτική πλειονότητα, που προσφέρουν έργο, διαθέτουν ΑΦΜ κ.λ.π. Και από την άλλη κάποιες περίεργες και θολές περιπτώσεις, όπως οι τέσσερις γερμανικές που σε αγαστή συνεργασία με Τούρκους δουλεμπόρους διακινούσαν μετανάστες υπονομεύοντας την εθνική ασφάλεια της Ελλάδας και εισπράττοντας κονδύλια εκατομμυρίων ευρώ.

Σε αυτές τις τέσσερις τα νέα στοιχεία λένε ότι προστέθηκαν ακόμη τρεις, ο έλεγχος των οποίων έφυγε από την Εθνική Αρχή Διαφάνειας, με τους φακέλους να περνούν στην ΕΛ.ΑΣ. και την ΕΥΠ. Η πρώτη ανάλυση των δεδομένων έδειξε ότι οι συγκεκριμένες τρεις δεν διαθέτουν ΑΦΜ και τραπεζικούς λογαριασμούς στην Ελλάδα, με τον ρόλο τους να κρίνεται τουλάχιστον ύποπτος. Ετσι, όλη η δραστηριότητά τους έχει μπει στο μικροσκόπιο των υπηρεσιών και σύντομα αναμένεται να υπάρξουν εξελίξεις.

Σε αρχαιολογικό χώρο

Μια πρώτη ανάγνωση των στοιχείων έδειξε πρόσωπα και πράγματα: ΜΚΟ που το 2013 είχε 50 εργαζόμενους, το 2019 έφτασε τους 1.050 (!) με ενδιάμεσες περίεργες αυξομειώσεις. Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που πριν από μια πενταετία είχαν μηδενικά έσοδα και μέσα σε μια πενταετία έφτασαν τα έσοδά τους να ξεπερνούν τα 20 εκατ. ευρώ. Για την ακρίβεια είναι 23 εκατ.!

Παράλληλα, η Εθνική Αρχή Διαφάνειας συνέταξε πόρισμα, που αποκαλύπει το «ΘΕΜΑ», για μια ΜΚΟ που δραστηριοποιείται στη Λέσβο, σύμφωνα με το οποίο «ο φορέας με την επωνυμία Α.Λ. Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία συστάθηκε με το από 18 Μαρτίου 16 καταστατικό. Στη Μυτιλήνη δραστηριοποιείται σε δύο κτίρια στο κέντρο της πόλης και σε υπαίθρια έκταση στην περιοχή Νεάπολη Μυτιλήνης, στον χώρο της παιδικής εξοχής του πρώην ΠΙΚΠΑ, όπου λειτουργεί δομή φιλοξενίας ενηλίκων προσφύγων και μεταναστών και δομή φιλοξενίας ασυνόδευτων ανήλικων κοριτσιών».

Λίγο παρακάτω αναφέρει για τον συγκεκριμένο χώρο ότι «η έκταση περιλαμβάνεται εντός ευρύτερης περιοχής που με απόφαση υπουργού Πολιτισμού έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος». Μάλιστα, σύμφωνα πάντα με το πόρισμα, «τον Ιούνιο του 2018 η περιφερειάρχης Βορείου Αιγαίου, κατόπιν εισήγησης της Διεύθυνσης Δημόσιας Διοίκησης Λέσβου, με απόφασή της απαγόρευσε τη λειτουργία της, καθώς ο χώρος θεωρήθηκε ακατάλληλος για τη διαβίωση των μεταναστών και προσφύγων και επικίνδυνος για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον.

Παρά το γεγονός ότι η εν λόγω απόφαση δεν ακυρώθηκε από τα διοικητικά δικαστήρια και δεν ελήφθη απόφαση αναστολής εκτέλεσής της, τα αρμόδια όργανα δεν προχώρησαν στην εκτέλεσή της, ο χώρος ουδέποτε εκκενώθηκε και η ΜΚΟ εξακολουθεί να δραστηριοποιείται χωρίς άδεια και να καταλαμβάνει τη δημόσια έκταση». Βέβαια τα όσα διαπίστωσαν και κατέγραψαν στο πόρισμά τους οι ελεγκτές της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας δεν έχουν να κάνουν μόνο με τις καταπατήσεις αλλά και με τις συνθήκες διαβίωσης των ανηλίκων στη δομή.

Για παράδειγμα, αναφέρεται ότι «στον κοινόχρηστο χώρο πλύσης των σκευών διαπιστώθηκε ότι οι εγκαταστάσεις ήταν πεπαλαιωμένες και ασυντήρητες, ενώ στο δάπεδό του υπήρχαν λύματα. Η διαχείριση των απορριμμάτων δεν πραγματοποιούνταν με τον ενδεδειγμένο τρόπο. Στους εξωτερικούς χώρους των εγκαταστάσεων είχαν τοποθετηθεί σε αρκετά σημεία ανοικτοί στρογγυλοί απορριμματοδέκτες στους οποίους είχαν απορριφθεί υπολείμματα τροφών κ.α. χωρίς αυτά να έχουν σκεπαστεί και καθώς ήταν εκτεθειμένα είχαν προσελκύσει πλήθος μυγών. Ως προς τους κοινόχρηστους χώρους υγιεινής, κατά τον επιτόπιο έλεγχο διαπιστώθηκε ότι το οίκημα που στέγαζε τα WC, τα ντους και τους νιπτήρες της δομής ήταν σε κακή κατάσταση».

Και οι επόμενες γραμμές τις έκθεσης κυλούν στο ίδιο μήκος κύματος: «αναφορικά με τα μέτρα πρόληψης και διασποράς του κορωνοϊού, δεν διαπιστώθηκε να υπάρχει επαγρύπνηση και ανησυχία από το προσωπικό και τους φιλοξενούμενους. Δεν υπήρχαν μάσκες, δεν τηρούνταν αποστάσεις και οι διαμορφώσεις των επίπλων και των καθισμάτων δεν ήταν προσαρμοσμένες στις ανάγκες. Δεν διαπιστώθηκε η εφαρμογή καθημερινού σχολαστικού καθαρισμού και απολύμανσης των επιφανειών και των αντικειμένων.

Παρά τις προαναφερόμενες παραλείψεις φιλοξενούμενοι ανήλικοι και ενήλικοι οι οποίοι εξέρχονταν και εισέρχονταν ελεύθερα από τη δομή φιλοξενίας, χωρίς την τήρηση βιβλίων εισερχομένων – εξερχομένων, κυκλοφορούν ελεύθερα και συγχρωτίζονται με τους κατοίκους της Μυτιλήνης, δυνάμενοι να επηρεάσουν ποικιλοτρόπως το ντόπιο επιδημιολογικό προφίλ και να θέσουν σε κίνδυνο τη συλλογική κοινωνική και πολιτειακή προσπάθεια για τον έλεγχο και τον περιορισμό της διάδοσης της νόσου». Τέλος σε ό,τι έχει να κάνει με τα Εργασιακά, όπως αναφέρεται σε αναλυτικότατο κεφάλαιο, ενώ φαίνεται να έχουν δηλωθεί 41 υπάλληλοι, εντοπίστηκαν μόνο οι 16!

Ερευνήθηκαν 17 από τις 313

Σύμφωνα με το project για τον έλεγχο των ΜΚΟ, οι ελεγκτές προχώρησαν στη σύνταξη εκθέσεων επιτόπιου ελέγχου, στην εξέταση στελεχών και συνεργατών των ελεγχόμενων φορέων, στη συλλογή και κατάσχεση έγγραφων και ψηφιακών πειστηρίων, όπως οικονομικά και λογιστικά αρχεία (εκτύπωση των στοιχείων λογιστικής μερίδας για κάθε έργο, αντίγραφο της κίνησης του τραπεζικού λογαριασμού που τηρείται για κάθε δράση, από την οποία προκύπτουν οι πληρωμές του δικαιούχου και πρωτότυπα τιμολόγια μετά των τραπεζικών παραστατικών – επιταγών).

Επίσης, προχώρησαν σε συγκέντρωση στοιχείων τεκμηρίωσης της υλοποίησης του φυσικού αντικειμένου των υλοποιούμενων προγραμμάτων, καθώς και στη συλλογή τεκμηρίων για την εν γένει ορθή λειτουργία και καταλληλότητα των εγκαταστάσεων σύμφωνα με τον σχετικό Οδηγό Εφαρμογής & Λειτουργίας Δομών Φιλοξενίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων.

Ενδεικτικά αναφέρονται: βιβλία συμβάντων στις δομές, συμβάσεις προσωπικού, καταγραφή προσωπικού και παρόντων ωφελούμενων-ανηλίκων, καταστάσεις δαπανών – μισθοδοτικές καταστάσεις, εβδομαδιαία προγράμματα σίτισης, στοιχεία για δυναμικότητα δομής και στοιχεία για τη μεταφορά ωφελούμενων μετά την αποχώρηση από τη δομή.

Παράλληλα με τον έλεγχο των στοιχείων, τα κλιμάκια της Ειθνικής Αρχής Διαφάνειας ξεκίνησαν ελέγχους σε ΜΚΟ, αυτή τη φορά στην περιφέρεια. Οι συγκεκριμένες επελέγησαν με τα ειδικά κριτήρια, καθώς παρουσιάζουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που κίνησαν το ενδιαφέρον των ελεγκτών. Αν και είναι βάσει εσόδων μικρότερης εμβέλειας, εντούτοις μια σειρά δεδομένων τις έχει βάλει στο στόχαστρο, καθώς δημιουργεί ερωτήματα για τη δραστηριότητά τους που πρέπει σε κάθε περίπτωση να μην μείνουν αναπάντητα.

Μέχρι στιγμής έχουν γίνει έλεγχοι σε ΜΚΟ στην Κοζάνη, στο Κιλκίς, στην Ηγουμενίτσα και τη Λάρισα ενώ ελέγχους πραγματοποιεί και το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο. Στόχος της Αρχής είναι στο τέλος του χρόνου να έχει πλήρη εικόνα των ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στο Μεταναστευτικό για να περάσει στην επόμενη φάση που αφορά όσες κινούνται σε άλλα πεδία.

Τι λέει ο διοικητής της Αρχής

Ο διοικητής της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας Αγγελος Μπίνης μιλώντας στο «ΘΕΜΑ» επισημαίνει πως «Ξεκινήσαμε ένα πρόγραμμα οριζόντιων ελέγχων σε ΜΚΟ, παίρνοντας αντιπροσωπευτικό δείγμα από ένα σύνολο 33 ΜΚΟ, προκειμένου να σχηματίσουμε ξεκάθαρη εικόνα για τις οργανωτικές, επιχειρησιακές και οικονομικές συνθήκες λειτουργίας των εν λόγω οντοτήτων. Οι έλεγχοι έδειξαν ότι υπάρχουν δύο κατηγορίες οργανώσεων. Αυτές που παρουσιάζουν έργο και διαθέτουν ΑΦΜ ενώ είναι καταγεγραμμένες στην “Εργάνη” και στο ΓΕΜΗ και ουσιαστικά έχουν μια κανονική λειτουργία η οποία ελέγχεται ως προς την αξιοπιστία και τη νομιμότητά της. Ωστόσο υπάρχουν και κάποιες άλλες ΜΚΟ, όπως αυτές που παρουσιάστηκαν στις πρόσφατες έρευνες της ΕΛ.ΑΣ. και της ΕΥΠ, οι οποίες δεν παρουσιάζουν στοιχεία νόμιμης λειτουργίας στις αντίστοιχες πλατφόρμες της χώρας και ελέγχονται από την Αστυνομία και την ΕΥΠ».