του Τηλέμαχου Χορμοβίτη
Την Κυριακή το πρωί πήγα στο Μουσείο Μπενάκη για να παρακολουθήσω το ιστορικό ντοκυμαντέρ “Η Αθήνα και η Μεγάλη Ιδέα, 1896-1922” (το ντοκυμαντέρ συνοδεύεται και από μια έκθεση με φωτογραφίες της εποχής). Οι φωτογραφίες είναι πολύ ενδιαφέρουσες και πολλές από αυτές δεν τις είχα ξαναδεί ενώ και η ταινία αποτυπώνει έξοχα την πολιτιστική και κοινωνική ζωή της Αθήνας τα χρόνια της Μπελ Επόκ. Όταν όμως ασχολείται με την περίοδο του Εθνικού Διχασμού και της Μικρασιατικής Εκστρατείας , απλά επαναλαμβάνει τεμπέλικα βενιζελικούς μύθους που μπορεί να κυκλοφορούσαν για πολλά χρόνια αλλά η ιστορική έρευνα της τελευταίας δεκαετίας τους έχει καταρρίψει.
Στο ντοκυμαντέρ αναφέρεται πως στις εκλογές του 1920 οι αντιβενιζελικοί υπόσχονταν να γυρίσουν πίσω τον στρατό και να τερματίσουν την Μικρασιατική Εκστρατεία. Όπως, όμως, έχει αποδείξει ο Σωτήρης Ριζάς στο εμβληματικό του έργο “Το τέλος της Μεγάλης Ιδέας” (και πια το παραδέχονται και όλοι οι ιστορικοί που ασχολούνται με την περίοδο), αυτό μπορεί να διαδιδόταν από κάποιους μικρομεσαίους αντιβενιζελικούς κομματάρχες της επαρχίας αλλά σε ολόκληρη την προεκλογική εκστρατεία ο αρχηγός της φιλοβασιλικής Ηνωμένης Αντιπολίτευσης, Δημήτριος Γούναρης, ποτέ δεν έδωσε τέτοια υπόσχεση και προτίμησε να δώσει έμφαση στην τυραννική διακυβέρνηση του Βενιζέλου την περίοδο 1917-1920 και στην επιστροφή του δημοφιλέστατου βασιλιά Κωνσταντίνου.
Επιπλέον, κατά την προεκλογική περίοδο, οι ηγέτες της αντιβενιζελικής παράταξης (με την εξαίρεση του Μεταξά) επέδωσαν επιστολή στις Συμμαχικές πρεσβείες που διαβεβαίωναν ότι συμφωνούσαν με τις εθνικές διεκδικήσεις στη Μ. Ασία, ενώ αναζητούσαν έδαφος προσέγγισης με τους Συμμάχους και ιδίως με την Μ. Βρετανία.
Δεύτερη ανακρίβεια του ντοκυμαντέρ είναι πως ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος ήταν αυτός που πήρε την απόφαση να συνεχίσει την Μικρασιατική Εκστρατεία μετά τις εκλογές του 1920. Η αλήθεια είναι πως αυτός που έκανε κουμάντο μετεκλογικά δεν ήταν ο Βασιλιάς αλλά ο Δημήτριος Γούναρης ο οποίος είχε πάρει την απόφαση να συνεχίσει την εκστρατεία ήδη πριν από τις εκλογές, όπως είδαμε και πιο πάνω.
Ο Κωνσταντίνος ούτε ήθελε, ούτε μπορούσε να έχει το πάνω χέρι στη διακυβέρνηση της χώρας. Όπως αναφέρει ο ιστορικός Κώστας Μ. Σταματόπουλος στο εξαιρετικό βιβλίο του “1922 : Πώς φτάσαμε στην Καταστροφή”, ύστερα από τις περιπέτειες της περιόδου 1915-1917 που οδήγησαν στην απώλεια του θρόνου, ο Κωνσταντίνος είχε επιστρέψει αποφασισμένος να “βασιλεύει χωρίς να κυβερνά” και να μην παρεμβαίνει στην εξωτερική και στρατιωτική πολιτική της εκλεγμένης κυβέρνησης. Και επιπλέον, ο Κωνσταντίνος του 1920 ήταν σκιά του παλιού του εαυτού, ένας βαριά άρρωστος άνθρωπος που πάλευε με τον θάνατο, αφού η ασθένειά του που πρωτοπαρουσιάστηκε το 1915, υποτροπίαζε συνεχώς και είχε σαν αποτέλεσμα τη μείωση του βουλητικού του.
Μάλιστα, οι ιδιωτικές συνομιλίες και η αλληλογραφία του Κωνσταντίνου από αυτήν την περίοδο, που παραθέτει ο Σταματόπουλος στο βιβλίο του, δείχνουν πως εξακολουθούσε να έχει πολλές επιφυλάξεις για τη Μικρασιατική Εκστρατεία όπως και το 1915. Όμως, παρ’ όλα αυτά, δεν μίλησε ποτέ δημόσια και δεν έκανε τίποτε για να εμποδίσει την εκστρατεία προς την Άγκυρα για τους λόγους που αναφέρθηκαν πιο πάνω.
Η διάρκεια της έκθεσης και των προβολών «Η Αθήνα και η Μεγάλη Ιδέα, 1896-1922» θα διαρκέσουν έως τις 23/4/2023.
Πηγή: https://avalonofthearts.gr/oi-istorikes-anakriveies-tou-ntokymantair/