Την ανάγκη να επαναπροσδιοριστεί ο τουριστικός κλάδος όσον αφορά στη διαχείριση του προσωπικού ώστε να ξαναγίνει ένας ελκυστικός εργασιακός προορισμός, τόνισαν οι ομιλητές του 6ου Συνεδρίου Tourism of Tomorrow που διοργάνωσε το ακαδημαϊκό πρόγραμμα Τουρισμού και Φιλοξενίας του ACT – American College of Thessaloniki. Το συνέδριο Ανθρώπινο Δυναμικό: Η Επόμενη Πρόκληση πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 17 Μαρτίου 2023 στο Hyatt Regency Thessaloniki, και ξεκίνησε με χαιρετισμό του Δρα Πάνου Βλάχου, Προέδρου του Κολλεγίου Ανατόλια, και του Δρα Νίκου Χουρβουλιάδη, Διευθυντή του Business School του ACT.
Βασικό συμπέρασμα ήταν ότι η πανδημία του κορωνοϊού ανέδειξε παθογένειες και κακώς κείμενα που συσσωρεύονταν επί σειρά ετών στις τουριστικές επιχειρήσεις, που σήμερα καλούνται να διαχειριστούν μεγάλες ελλείψεις όχι μόνο σε εξειδικευμένο αλλά πλέον και σε ανειδίκευτο προσωπικό με συνέπειες στην ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών. Την απροθυμία των εργαζομένων να επιστρέψουν στις θέσεις εργασίας τους αποδεικνύουν οι 1,2 εκ. κενές θέσεις παγκοσμίως το 2022 (στην Ελλάδα τα κενά για το 2023 αναμένεται να αγγίξουν τις 100.000 θέσεις εργασίας), και πιστοποιούνται από τα ευρήματα έρευνας που πραγματοποιήθηκε στις ΗΠΑ σε δείγμα 13.000 εργαζομένων, όπως παρουσίασε ο Μιχάλης Τοανόγλου, Καθηγητής Φιλοξενίας και Τουρισμού στο Πανεπιστήμιο Jeonju στη Νότια Κορέα και ένας από τους βασικούς ομιλητές του συνεδρίου. Σύμφωνα με την έρευνα:
– το 52% των εργαζομένων επιζητά καλύτερες και διαφορετικές συνθήκες εργασίας
– το 45% βρίσκει θέσεις με υψηλότερες αποδοχές
– το 29% επιζητά μεγαλύτερα οφέλη (benefits)
– το 19% επιθυμεί ευέλικτη εργασία ως προς τα ωράρια
– το 16% προτιμά την εξ αποστάσεως εργασία
Η εικόνα αυτή επιτείνεται στην Ελλάδα λόγω «της παρατεταμένης κόπωσης, της εποχικότητας που χαρακτηρίζει το τουριστικό προϊόν στη χώρα, της έλλειψης εκσυγχρονισμού πολλών μικρομεσαίων επιχειρήσεων, την αδυναμία μέρους του ξενοδοχειακού κλάδου να αντιμετωπίσει το ανθρώπινο δυναμικό ως asset – αξιοποιήσιμο στοιχείο με στόχο την ανταγωνιστικότητα – και όχι ως βάρος» όπως τόνισε ο κ. Τοανόγλου. «Δυστυχώς το θαύμα του ελληνικού τουρισμού στηρίχθηκε σε λίγες επιχειρήσεις και η γιγάντωση δεν έφερε την ποιότητα» τόνισε ο ομιλητής ο οποίος επεσήμανε ωστόσο ότι η εικόνα αλλάζει με τα μεγάλα brands που επενδύουν στο προσωπικό και σε μία νέα εποχή ορθής διαχείρισης του έμψυχου δυναμικού. «Απαιτείται μία ολιστική προσέγγιση: κινητικότητα των εργαζομένων, αξιοπρεπής εργασία με κοινωνική ασφάλιση, ευελιξία στα ωράρια, αναβάθμιση δεξιοτήτων (upskilling και reskilling)» είπε ο ομιλητής προσθέτοντας ότι «ο κλάδος και η εκπαίδευση πρέπει να λειτουργήσουν ως ένα ενιαίο σύστημα, ώστε να δοθεί υπεραξία στο ανθρώπινο δυναμικό και στο τουριστικό προϊόν της χώρας με σκοπό την ‘Πράσινη και Ψηφιακή Μετάβαση’».
Καταλυτική επίδραση έχει και η νέα γενιά των εργαζομένων που εμφανίζεται με διαφορετικές αντιλήψεις, περισσότερες διεκδικήσεις και αιτήματα για πιο δίκαιες αμοιβές, αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας και διαβίωσης, σεβασμό από τους εργοδότες τους, ευελιξία στα ωράρια, κίνητρα εξέλιξης, ισορροπία εργασίας και προσωπικής ζωής, εταιρικές αξίες που να συμβαδίζουν με τις δικές τους πεποιθήσεις, και σύγχρονο management. «Τα νέα αυτά δεδομένα αλλάζουν ριζικά την εικόνα και τη φύση της βιομηχανίας, και τον ανταγωνισμό μεταξύ των επιχειρήσεων για την προσέλκυση δυναμικού. Είναι εντυπωσιακό ότι το 51% δεν θα επέλεγαν μία εταιρία ή έναν εργοδότη των οποίων τις αξίες για την Ισότητα, Διαφορετικότητα και Συμπεριληπτικότητα δεν συμμερίζονται, ενώ το 59% θεωρεί το wellbeing σημαντικό» ανέφερε η Katrin Melle, Regional Vice President Diversity, Equity, Inclusion & Talent, EAME, της Hyatt. «Ο τουρισμός είναι ούτως ή άλλως ανθρωποκεντρικός. Το management σε κάθε επιχείρηση πρέπει να αναπτύξει συναισθηματική νοημοσύνη, να λάβει υπόψη τις εμπειρίες των εργαζομένων και των επισκεπτών, να δώσει έμφαση στο wellbeing και στην κατανόηση των νέων γενεών». Η κ. Melle πρότεινε επίσης ο τουρισμός να ανοίξει και να αναζητήσει ταλαντούχους υποψηφίους από άλλους κλάδους.
Παρουσιάζοντας αποτελέσματα έρευνάς του σε εστιατόρια ξενοδοχείων και casual/upper casual του Ηνωμένου Βασιλείου με έμφαση στο επάγγελμα του σεφ, ο Δρ Μιχάλης Κουρτίδης, Senior Teaching Fellow and Course Director in HRM, Birmingham City University, UK, αναφέρθηκε στη σημασία των εσωτερικών και εξωτερικών κινήτρων για την παραμονή ενός ή μίας ταλαντούχου σεφ σε μία επιχείρηση. «Η αίσθηση του “fit in, feel good” – ότι ο επαγγελματίας έχει βρει τον φυσικό του χώρο και αισθάνεται άνετα στο περιβάλλον μιας επιχείρησης -, η “ταυτότητα του ειδικού”, η υπεροχή και η αυθεντία που προσφέρει η δημιουργική μαγειρική, η επιβράβευση, η συνεχής εξέλιξη, βοηθούν τον επαγγελματία να αποκτήσει ανθεκτικότητα και στενή σύνδεση με το επάγγελμά του, ενισχύοντας τη διάθεσή του να παραμείνει στον χώρο αντιρροπώντας τις δύσκολες συνθήκες εργασίας: περιορισμένος χώρος εργασίας, υψηλές θερμοκρασίες, ένταση, χαμηλές αμοιβές, ‘στρατιωτική’ πειθαρχία μέσα στην κουζίνα, τραυματισμοί, και συχνά προβλήματα αλκοολισμού» επεσήμανε ο κος Κουρτίδης. Προκειμένου οι ελληνικές επιχειρήσεις εστίασης και φιλοξενίας να διατηρήσουν το εξειδικευμένο προσωπικό τους, χρειάζεται να αλλάξει ο τρόπος σκέψης αλλά και η φιλοσοφία των προσλήψεων, δίνοντας προτεραιότητα στους ανθρώπους με ανθεκτικότητα και επιθυμία για συνεχή βελτίωση και εξέλιξη στο αντικείμενο της εργασίας τους, προσέθεσε.
Το δεύτερο μέρος του συνεδρίου συνεχίστηκε με το HR Experts’ Panel μια ανοιχτή συζήτηση ανάμεσα σε καταξιωμένα στελέχη από τον κλάδο του Human Recourses σε μεγάλες τουριστικές επιχειρήσεις της Ελλάδας. Στο πάνελ συμμετείχαν οι Κωνσταντίνος Αγγλόπουλος, Administrative Director | Director of Quality & HSE, Porto Carras, Ράνια Δεϊμέζη, Regional Human Resources Manager Greece EMEA Inclusive Collection, World of Hyatt, Γιάννης Μπατσής, Learning & Development Partner, EMEA, Wyndham Hotels & Resorts, Ανάντα Ντότση, Group HR Manager, Domes Resorts, και Μαριέτα Πίσκα, HR Business Partner and Head of Learning & Development, H Hotels Collection. Τη συζήτηση συντόνισε ο Ανέστης Αναστασίου, Συντονιστής Ακαδημαϊκών Προγραμμάτων Τουρισμού και Φιλοξενίας του ACT.
Κοινή διαπίστωση ήταν ο σημαντικός ρόλος που έχουν αποκτήσει τα τμήματα Ανθρωπίνου Δυναμικού στις τουριστικές επιχειρήσεις, όχι μόνο για την αναζήτηση του κατάλληλου προσωπικού, αλλά και για τη δημιουργία ενός πλαισίου επιμόρφωσης των εργαζομένων και της βελτίωσης των συνθηκών εργασίας. Χαρακτήρισαν, μάλιστα «άλμα ανάπτυξης αυτό που έχει συμβεί τα τελευταία χρόνια στο HR με την υιοθέτηση καλών πρακτικών στους εργασιακούς χώρους». Καθήκον των επιχειρήσεων είναι να αφουγκραστούν τα νέα μηνύματα, να εκσυγχρονιστούν τεχνολογικά και οργανωτικά στοχεύοντας σε ένα βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης. Ωστόσο, στην Ελλάδα επιβεβαιώνονται τόσο η αδυναμία πολλών μικρομεσαίων επιχειρήσεων, κυρίως οικογενειακών, να αλλάξουν φιλοσοφία διοίκησης, όσο και οι ενδογενείς αδυναμίες του ελληνικού τουρισμού.
Όλοι οι ομιλητές στάθηκαν ιδιαίτερα στη νέα γενιά εργαζομένων και στελεχών «η οποία είναι πιο απαιτητική, πιο φιλόδοξη, πιο οξυδερκής, κινείται με ταχύτητα και επιζητά εξέλιξη, θέσεις ευθύνης και νέες εμπειρίες, και δεν αποδέχεται τις κακές εργοδοτικές πρακτικές», όπως είπε χαρακτηριστικά η Ράνια Δεϊμέζη, Regional Human Resources Manager Greece EMEA Inclusive Collection, World of Hyatt. Η κα Δεϊμέζη τόνισε τη σημασία της εκπαίδευσης του προσωπικού σε θέματα όχι μόνο όσων άπτονται του αντικειμένου του, αλλά και σε ζητήματα όπως το human trafficking όπως έκανε η Hyatt ώστε όλοι οι εργαζόμενοι να μπορούν να αναγνωρίζουν αυτές τις ενδείξεις μέσα στον χώρο του ξενοδοχείου.
Η νέα γενιά οδηγεί τις εξελίξεις, όμως ακόμη και τώρα απαιτείται «αγώνας για να πείσεις τους ιδιοκτήτες, κυρίως των μικρομεσαίων τουριστικών μονάδων, ότι ο εργαζόμενος αποτελεί ένα σημαντικό κεφάλαιο της επιχείρησής του» παρατήρησε ο Κωνσταντίνος Αγγλόπουλος, Administrative Director | Director of Quality & HSE, Porto Carras. Ο κος Αγγλόπουλος αναφέρθηκε και στο ζήτημα της εκπαίδευσης και τις πολλαπλές εκφάνσεις της. «Η ουσιαστική παρουσία του διευθυντή τη στιγμή που υπάρχει ένα πρόβλημα ή μία κρίση, η επιβράβευση του προσωπικού ή μία ευγενική σύσταση ώστε να γίνουν βελτιώσεις, είναι μία μορφή εκπαίδευσης» υποστήριξε.
Η εκπαίδευση και οι σπουδές συνεχίζουν να έχουν βαρύτητα στην επιλογή του προσωπικού, σε συνδυασμό με τις επικοινωνιακές δεξιότητες του υποψηφίου, την όρεξη για δουλειά, τη διάθεση για συνεχή μάθηση και βελτίωση. «Η εκπαίδευση, η επιμόρφωση και η αξιολόγηση δεν πρέπει να φοβίζουν τους εργαζόμενους. Ειδικά οι αξιολογήσεις γίνονται για να γίνουν ακόμη καλύτεροι στη δουλειά τους και όχι για να απολυθούν» σημείωσε η Ανάντα Ντότση, Group HR Manager της Domes Resorts, και προσέθεσε ότι στο νέο περιβάλλον που δημιουργείται οι «τουριστικές επιχειρήσεις θα πρέπει να λειτουργούν συναγωνιστικά και όχι ανταγωνιστικά».
«Ο τουρισμός παγκοσμίως και στην Ελλάδα έχει μία μεγάλη ευκαιρία να κάνει τα πράγματα διαφορετικά. Τα κακώς κείμενα, η ανασφάλιστη εργασία, οι ακατάλληλες συνθήκες στέγασης και σίτισης των εργαζομένων, πρέπει να τελειώσουν» τόνισε ο Γιάννης Μπατσής, Learning & Development Partner, EMEA, Wyndham Hotels & Resorts. «Η ενίσχυση των τμημάτων HR στα ξενοδοχεία είναι ένα βήμα που γίνεται αργά και με καθυστέρηση στην Ελλάδα, αλλά τουλάχιστον συμβαίνει. Όσοι ασχολούνται με τον τουρισμό και τη φιλοξενία, πρέπει να καταλάβουν, επίσης, ότι οι νέοι δεν πείθονται πια και κανένας δεν μπορεί να τους χρυσώσει το χάπι».
Η εκπαίδευση του εργαζόμενου είναι αναπόσπαστο κομμάτι των αξιών και του οράματος που έχει μία επιχείρηση. «Για να έχει αποτέλεσμα η εκπαίδευση πρέπει να δεθεί με το όραμα της εταιρίας και το format της να ταιριάζει στο κάθε ξενοδοχείο. Παρόλα αυτά, σε κάθε μονάδα, μικρή ή μεγάλη, όλοι οι εργαζόμενοι πρέπει να είναι εξοικειωμένοι με έννοιες όπως το diversity ή η προστασία των προσωπικών δεδομένων, με πώς αυτές οι έννοιες ή οι αξίες μεταφράζονται σε καθημερινές πρακτικές» παρατήρησε η Μαριέτα Πίσκα, HR Business Partner and Head of Learning & Development, H Hotels Collection.
Την εκδήλωση παρακολούθησαν στελέχη τουριστικών επιχειρήσεων, εργαζόμενοι στον κλάδο, Έλληνες και ξένοι φοιτητές.
Χορηγός αερομεταφορών του Συνεδρίου ήταν η AEGEAN Airlines.