Η ασφάλεια των χώρων λατρείας συνιστά αναπόσπαστο στοιχείο της θρησκευτικής ελευθερίας, όμως τα φαινόμενα επιθέσεων και βανδαλισμού τους είναι συχνά, σε όλο τον κόσμο και ανεξαρτήτως θρησκεύματος. Στην Ελλάδα σε ποσοστό 95% οι επιθέσεις είναι σε βάρος ορθόδοξων χριστιανικών χώρων, ενώ από άλλες θρησκευτικές κοινότητες στην χώρα δυσανάλογες σε σχέση με τον πληθυσμό των πιστών είναι οι επιθέσεις σε συναγωγές. Ο διαθρησκειακός διάλογος και η κινητοποίηση των ακαδημαϊκών και άλλων κοινοτήτων, δύνανται να συμβάλουν στην προστασία των χώρων λατρείας και την ανάδειξη των προτύπων εκείνων που αποτρέπουν την εργαλειοποίηση της θρησκείας, τη μισαλλοδοξία και τη ρητορική μίσους. Στα θέματα αυτά επικεντρώνεται το διεθνές συνέδριο με τίτλο «Θρησκεία, Γεωπολιτική και Ανθρώπινα Δικαιώματα. Η προστασία και η ασφάλεια των χώρων λατρείας», που διοργάνωσε το πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών «Θρησκεία Γεωπολιτική και Διεθνής Ασφάλεια» του Τμήματος Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και ξεκίνησε χθες βράδυ, με τη συμμετοχή εκπροσώπων θρησκειών από όλο τον κόσμο και ακαδημαϊκών από διάφορα επιστημονικά πεδία.
Χαιρετισμό στην έναρξη του συνεδρίου απηύθυνε ο υφυπουργός Εσωτερικών (τομέας Μακεδονίας- Θράκης), Κωνσταντίνος Γκιουλέκας, υπενθυμίζοντας ότι η Ελλάδα υπήρξε πρωτοπόρος στο ζήτημα της θρησκευτικής ελευθερίας ακόμη και σε πολύ δύσκολους καιρούς και ακόμη και το πρώτο Σύνταγμα των επαναστατικών χρόνων, που ανακήρυξε την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία ως επικρατούσα θρησκεία στην Ελλάδα, προέβλεπε το δικαίωμα καθενός να λατρεύει τον θεό που εκείνος πιστεύει. Ο κ. Γκιουλέκας υπογράμμισε τη σημασία της φιλοξενίας του διεθνούς συνεδρίου στη Θεσσαλονίκη, όπου πολλοί πολιτισμοί και θρησκείες έχουν συναντηθεί στην ιστορία της πόλης.
Ο Γενικός Γραμματέας Θρησκευμάτων του υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού Γιώργος Καλατζής, παρεμβαίνοντας διαδικτυακά αναφέρθηκε στα στοιχεία που συλλέγει η γενική γραμματεία από το 2015, καταγράφοντας τα περιστατικά εις βάρος χώρων θρησκευτικής σημασίας στην Ελλάδα. «Τα στοιχεία αναρτώνται κάθε χρόνο στην ιστοσελίδα του υπουργείου στην ελληνική και αγγλική γλώσσα, ώστε να είναι προσβάσιμα και στο διεθνές κοινό. Από τις επιθέσεις που καταγράφονται προκύπτουν ορισμένα συμπεράσματα. Το πρώτο είναι ότι οι χώροι λατρείας στην Ελλάδα που δέχονται τις περισσότερες επιθέσεις είναι χώροι της ορθόδοξης εκκλησίας, σε ποσοστό περίπου 95%. Όμως οι χώροι εκείνοι που είναι σαφές ότι δέχονται επιθέσεις εντελώς δυσανάλογες με το ποσοστό του πληθυσμού των πιστών και του αριθμού των χώρων λατρείας στη χώρα μας είναι οι συναγωγές και αυτό δυστυχώς συνδέεται με το φαινόμενο αντισημιτισμού, το οποίο δεν πρέπει να υποτιμάμε ούτε και να υπερτιμάμε, καθώς είναι εξαιρετικά δύσκολο γιατί υπάρχει μεγάλη συγκινησιακή φόρτιση», ανέφερε.
«Το συνέδριο ασχολείται με ζητήματα που μας αφορούν όλους είτε θρησκεύουμε είτε όχι», ανέφερε στον χαιρετισμό που απηύθυνε ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Φιλόθεος, μεταφέροντας και τον χαιρετισμό του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίο. «Αν δεν επικοινωνούμε μεταξύ μας, τότε κινδυνεύουμε πολύ περισσότερο από φαινόμενα αρκετά δύσκολα. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο πρωτοστατεί στη διοργάνωση τέτοιων συνεδρίων, στην ανάπτυξη των λεγομένων είτε διαθρησκειακών είτε γενικότερων διαλόγων. Μέσα από τον διάλογο μπορούμε να ασκήσουμε ουσιαστική πρόληψη σε φαινόμενα που όλους μα συνταράσσουν», επισήμανε.
Οι επικίνδυνοι δρόμοι στη σχέση της θρησκείας με την πολιτική
Στους κινδύνους που ελλοχεύουν όταν η θρησκεία γίνεται αντικείμενο της πολιτικής αναφέρθηκε ο καθηγητής Αμπντουλχαντί Αλαζμί από το Πανεπιστήμιο του Κουβέιτ (Prof. Abdulhadi Αlajmi College of Arts, Kuwait University), στη κεντρική εισαγωγική ομιλία του συνεδρίου με τίτλο «Θρησκεία και πολιτική: Αναζητώντας ένα μοντέλο συνύπαρξης ανοχής και αποδοχής».
Τα τελευταία εκατό χρόνια, όπως παρατήρησε, η θρησκεία έχει αντιμετωπίσει σημαντικές προκλήσεις από πολλούς θεσμούς, ειδικότερα όταν ήλθε σε επαφή με την πολιτική και ως αποτέλεσμα αυτών υπήρξαν διαμάχες σε πολλές διαφορετικές περιοχές του κόσμου, με επιπτώσεις στα θρηκευτικά δικαιώματα και ελευθερίες των πιστών.
«Είναι προφανές ότι δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τη θρησκεία σε σχέση με την πολιτική. Οι άνθρωποι συχνά ψηφίζουν με βάση τη θρησκεία», σημείωσε, παρατηρώντας ότι η άνοδος των ακροδεξιών κομμάτων και κινημάτων σε παγκόσμιο επίπεδο, υπογραμμίζει την ανάγκη συνεργασιών σε διαθρησκειακό επίπεδο και σε επίπεδο ακαδημαϊκών.
«Σε κάθε θρησκεία συνυπάρχουν πολλά αντικρουόμενα στοιχεία μέσα και ζητούμενο είναι να επικεντρωθούμε στα πιο ανεκτικά. Αυτό που πρέπει να κάνουμε και στην πολιτική είναι να αναζητούμε τέτοια πρότυπα. Σε οποιαδήποτε θρησκεία μπορούμε να βρούμε πρότυπα και αυτός θα πρέπει να είναι ο στόχος των ακαδημαϊκών, γιατί τα καλά πρότυπα θα οδηγήσουν την κοινωνία να βρει την πραγματική ουσία της θρησκείας, η οποία είναι ακριβώς η ανθρωπιά. Αν κοιτάξουμε την ουσία της πίστης μας θα καταλάβουμε ότι αυτή πρεσβεύει να προστατευτούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, αυτό έχουμε κοινό όλες οι θρησκείες και εμείς οι ακαδημαϊκοί θα πρέπει να δώσουμε περισσότερη βάση σε αυτό […] Η κακή εκπροσώπηση και παρουσίαση κάποιας θρησκείας είναι ο εύκολος δρόμος. Το δύσκολο είναι να βρούμε ένα σωστό πρότυπο για την κοινωνία μας», ανέφερε.
Χαιρετισμούς στο διεθνές συνέδριο απηύθυναν επίσης ο αντιπρύτανης Έρευνας και Καινοτομίας καθ. Κύρος Υάκινθος, ο ταξίαρχος της ΕΛ.ΑΣ Γιώργος Μπασμπανάς, ο Αρχιεπίσκοπος Πέλλης στην Ιορδανία Φιλούμενος, ο αρχιμανδρίτης Περιστερίδης από την Μητρόπολη Νεαπόλεως- Σταυρουπόλεως, ο οποίος ασχολείται με τη γεωχωρική ανάλυση των επιθέσεων σε λατρευτικούς χωρους, ο Μουφτής Κομοτηνής Δρ Τζιχάτ Χαλήλ και ο βουλευτής Θεσσαλονίκης Δημήτρης Κούβελας.
Στη στρογγυλή τράπεζα που ακολούθησε την κεντρική εισαγωγική ομιλία του καθηγητή Abdulhadi Αlajmi συζητήθηκε ο ρόλος των θρησκευτικών κοινοτήτων και του διαθρησκειακού διαλόγου. Τη συζήτηση συντόνισε ο καθ. Θεολογίας του ΑΠΘ Στυλιανός Τσομπανίδης και συμμετείχαν ο επ. καθηγητής Θεολογίας ΑΠΘ π. Σέργιος Μαρνέλλος, ο Μουφτής Κομοτηνής Δρ Τζιχάτ Χαλήλ, ο Γενικός Διευθυντής στην Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Βίκτωρ Ναρ, ο Βοηθός Διευθυντή και Υπεύθυνος Προγραμμάτων στην Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκη Μορίς Σαπόρτα, ο Ποιμένας της Ευαγγελικής Εκκλησίας της Ελλάδος και μέλος του Παγκόσμιου Συμβουλίου Εκκλησιών Αιδ. Δρ. Σωτήριος Μπούκης και από την Καθολική Εκκλησία ο Αιδ. π. Jerzy Owsiak CM.
Ο πρόεδρος του Τμήματος Θεολογίας καθηγητής Νίκος Μαγγιώρος επισήμανε ότι «ο διαθρησκειακός διάλογος έχει τη δυνατότητα να διευκολύνει την αμοιβαία κατανόηση και τον σεβασμό μειώνοντας έτσι την πιθανότητα στοχοποίησης των χώρων λατρείας».
«Η συμμετοχή των κοινοτήτων μπορεί να ενισχύσει το αίσθημα κοινής ευθύνης. Η ασφάλεια δεν αφορά μόνο μία θρησκεία, μία θρησκευτική παράδοση, είναι ζήτημα που αφορά όλες τις θρησκείες αλλά ακόμα και τις φιλοσοφικές πεποιθήσεις. Το αίσθημα της κοινής ευθύνης και της συλλογικής ασφάλειας μπορεί να διευκολύνει την δημιουργία δικτύων υποστήριξης των χώρων λατρείας και να καλλιεργηθεί μία κουλτούρα επικοινωνίας και διαλόγου. Υπάρχουν τέτοια δίκτυα, και στην Ελλάδα. Οι πρωτοβουλίες μπορούν να ενθαρρύνουν τις θρησκευτικές κοινότητες να υιοθετήσουν τις πιο αποτελεσματικές πρακτικές για την προστασία των θρησκευτικών χώρων», υπογράμμισε.
Το διεθνές συνέδριο φιλοξενείται στο Κέντρο Διάδοσης Ερευνητικών Αποτελεσμάτων του ΑΠΘ και οι εργασίες του θα ολοκληρωθούν την Κυριακή 22 Δεκεμβρίου.