Γράφει ο Αστροφυσικός Neil deGrasse Tyson, στο βιβλίο του Αστρικός Αγγελιοφόρος.
Ας υποθέσουμε ότι θα μπορούσαμε να ζήσουμε παντοτινά.
Καλύτερα να είσαι ζωντανός παρά νεκρός. Αν και, συχνότερα, παίρνουμε τη ζωή σαν κάτι δεδομένο. Το ερώτημα παραμένει: Αν μπορούσατε να ζήσετε για πάντα, θα το κάνατε; Το να ζεις για πάντα σημαίνει να έχεις όλο τον χρόνο στη διάθεσή σου για να κάνεις ό,τι θέλησες ποτέ.
Η ιδέα φαντάζει ελκυστική, αλλά ίσως η γνώση του θανάτου δημιουργεί την προσήλωση με την οποία ζούμε. Αν ζεις για πάντα, τότε προς τι η βιασύνη; Γιατί να κάνεις σήμερα αυτό που μπορείς να αναβάλεις για αύριο; Ίσως τίποτα δεν σου στερεί τα κίνητρα στη ζωή σου όσο η γνώση ότι θα ζήσεις παντοτινά.
Αν είναι αλήθεια αυτό, τότε ίσως η γνώση της θνητότητας να είναι μια δύναμη από μόνη της – η παρόρμηση να πετύχεις και η ανάγκη να εκφράσεις την αγάπη και τη στοργή σου τώρα και όχι αργότερα. Από μαθηματική άποψη, αν ο θάνατος δίνει νόημα στη ζωή, τότε το να ζήσεις για πάντα σημαίνει να ζήσεις μια ζωή δίχως καθόλου νόημα.
Γι’ αυτούς τους λόγους, ο θάνατος μπορεί να είναι σημαντικότερος για τη νοητική μας κατάσταση απ’ όσο είμαστε διατεθειμένοι να αναγνωρίσουμε. Αν ήταν να πάτε ένα πολύχρωμο μπουκέτο λουλούδια σε κάποιο αγαπημένο πρόσωπο και τα λουλούδια ήταν πλαστικά, τότε σίγουρα θα τα εκτιμούσε λιγότερο απ’ όσο αν ήταν πραγματικά. Τα λουλούδια που ζουν για πάντα χάνουν την ουσία.
Αναζητούμε την όλο και μεγαλύτερη ομορφιά ενός φυσικού μπουκέτου καθώς τα άνθη ανοίγουν ένα ένα στο φως της μέρας. Μας απορροφά το ακαταμάχητο άρωμά τους. Αναλαμβάνουμε πρόθυμα τη φροντίδα και την προσοχή που απαιτούν. Αποδεχόμαστε τα γηρατειά τους καθώς οι μίσχοι εξασθενούν, μην αντέχοντας πια το βάρος των ξεθωριασμένων πέταλων. Οι ανθοπώλες έχουν δουλειά επειδή ο θάνατος των λουλουδιών –συνήθως μέσα σε μια εβδομάδα από τότε που θα προσφερθούν– είναι αυτό ακριβώς που δίνει νόημα σε ό,τι αγαπάμε. Συγκρίνετέ το αυτό με τα παντοτινά λουλούδια που δεν χρειάζονται συντήρηση, δεν πεθαίνουν ποτέ, δεν έχουν οσμή κι όμως παραμένουν εξίσου όμορφα μια εβδομάδα, έναν μήνα ή έναν χρόνο μετά. Πιάνουν μάλιστα και σκόνη.
Τα σκυλιά δεν είναι λουλούδια, αλλά η ιστορία τους είναι παρόμοια. Προσέξατε ποτέ πόσον ενθουσιασμό δείχνουν; Θα πέσουν πάνω σας και θα γλείψουν το πρόσωπό σας. Κυνηγάνε και φέρνουν πίσω τα πράγματα που πετάτε. Νιώθουν αγαλλίαση όταν επιστρέφετε σπίτι, ακόμα κι όταν πεταχτήκατε στο περίπτερο κι επιστρέψατε αμέσως. Λατρεύουν το κάθε λεπτό που περνάτε μαζί. Για τα περισσότερα σκυλιά, κάθε μέρα έχει σημασία.
Οι άνθρωποι ζουν κατά προσέγγιση επτά φορές περισσότερο από τα σκυλιά. Μια μέρα για έναν σκύλο είναι μια εβδομάδα για έναν άνθρωπο. Ίσως γι’ αυτό τα σκυλιά κάνουν κάθε μέρα να έχει σημασία. Όπως τα λουλούδια στο τραπέζι, δεν περνά ούτε μια μέρα που δεν σας αναγκάζουν να τα προσέξετε και να χαμογελάσετε. Αν η οικογένειά σας είχε φέρει στο σπίτι ένα κουτάβι όταν ήσασταν παιδί, το είδατε να μεγαλώνει και τελικά να γερνάει και να πεθαίνει όταν ήσασταν στο πανεπιστήμιο. Σίγουρα θα θυμάστε εκείνα τα χρόνια.
Το να είστε ζωντανοί είναι ο κατάλληλος χρόνος για να γιορτάσετε το ότι είστε ζωντανοί – κάθε στιγμή της μέρας. Παράλληλα, γιατί να μη μοχθήσετε για να κάνετε τον κόσμο ένα καλύτερο μέρος σήμερα απ’ ό,τι ήταν χτες, απλώς για το προνόμιο του να ζήσετε σε αυτόν;
Στο κρεβάτι που θα αφήσω την τελευταία μου πνοή, θα λυπηθώ που θα χάσω τις έξυπνες εφευρέσεις και ανακαλύψεις που πηγάζουν από τη συλλογική ανθρώπινη επινοητικότητά μας, αν υποθέσουμε ότι τα συστήματα που καλλιεργούν αυτές τις προόδους θα παραμείνουν άθικτα. Αυτά στήριξαν την εκθετική ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας στη διάρκεια της δικής μου ζωής. Επίσης, θα αναρωτηθώ αν θα συνεχιστεί η τροχιά της κοινωνικής προόδου του πολιτισμού – με όλα τα στραβά και τις αναποδιές.
Με τον θάνατό μου, θα χάσω τη ζωή των παιδιών μου ως ενηλίκων. Αλλά αυτό δεν είναι καμιά τραγωδία. Είναι απλώς μια εγωιστική λαχτάρα απέναντι σε κάτι φυσιολογικό. Είναι αναμενόμενο ότι θα φύγω πριν απ’ αυτά. Η πραγματική τραγωδία είναι να πεθάνει το παιδί σου πριν από εσένα.
Γενικά, δεν φοβάμαι τον θάνατο. Αντιθέτως, φοβάμαι μια ζωή όπου θα μπορούσα να είχα πετύχει περισσότερα. Ένα ρητό που αξίζει να γίνει επιτύμβια επιγραφή μάς έρχεται από τον παιδαγωγό του 19ου αιώνα Όρας Μαν:
Σας εκλιπαρώ, φυλάξτε στην καρδιά σας
τα αποχαιρετιστήρια λόγια μου.
Να ντρέπεστε να πεθάνετε πριν κερδίσετε
μια νίκη για την ανθρωπότητα.
