Πρωί της 1ης Μαρτίου 2023. Στο τμήμα Τροχαίας Λάρισας οδηγείται ο σταθμάρχης Λάρισας. Την προηγούμενη νύχτα ήταν αυτός που συντόνιζε την κίνηση των τρένων, όταν συνέβη η πλέον πολύνεκρη τραγωδία στα Τέμπη. Παρών στη διαδικασία στο κτήριο της αστυνομικής διεύθυνσης ο ίδιος ο εισαγγελέας Πρωτοδικών. Η δικογραφία που σχηματίστηκε σε βάρος του αφορούσε τα αδικήματα των επικίνδυνων παραβάσεων συγκοινωνίας μέσων σταθερής τροχιάς με αποτέλεσμα τον θάνατο μεγάλου αριθμού ανθρώπων, της ανθρωποκτονίας από αμέλεια κατά συρροή και της σωματικής βλάβης από αμέλεια κατά συρροή. Έναν χρόνο μετά από εκείνο το πρωινό, όταν ο 60χρονος σήμερα σταθμάρχης συνελήφθη από τους τροχονόμους και οδηγήθηκε στον εισαγγελέα, η ανακριτική έρευνα έχει φτάσει σε τέτοιο βάθος όσο σε καμία άλλη υπόθεση που έχει ασχοληθεί ποτέ η δικαιοσύνη στην Ελλάδα.
Ο σταθμάρχης από τις ημέρες εκείνες παραμένει προσωρινά κρατούμενος με βασικό αδίκημα αυτό της διατάραξης ασφάλειας συγκοινωνιών που είχε αποτέλεσμα τον θάνατο μεγάλου αριθμού ατόμων, αδίκημα που επισείει την ποινή των ισοβίων. Τον δρόμο του σταθμάρχη προς τις φυλακές ακολούθησε στη συνέχεια ο επιθεωρητής των σιδηροδρόμων Λάρισας, εκείνος που τοποθέτησε τον σταθμάρχη στη θέση τη μοιραία νύχτα, γνωρίζοντας, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, ότι δεν έχει τα προσόντα να ανταποκριθεί. Άλλωστε, όπως καταγράφεται στο κατηγορητήριο, ο σταθμάρχης αντιλήφθηκε το δυστύχημα όταν τον ειδοποίησαν άλλοι. Ήταν αυτός που έβλεπε δύο τρένα να κινούνται στην ίδια γραμμή χωρίς να αντιδράσει.
Η διερεύνηση της υπόθεσης ανατέθηκε σε εφέτη ειδικό ανακριτή, τον εφέτη Λάρισας Σωτήρη Μπακαΐμη, ο οποίος είχε θητεύσει και ως ειδικός ανακριτής υποθέσεων διαφθοράς στη Θεσσαλονίκη. Από την ημέρα εκείνη μέχρι τώρα τα διωκόμενα πρόσωπα έχουν φτάσει τα 31. Μεταξύ αυτών ανώτερα στελέχη των εταιρειών του σιδηροδρόμου και υπάλληλοι. Βασική κατηγορία της δικογραφίας είναι η διατάραξη ασφάλειας συγκοινωνιών μέσων σταθερής τροχιάς με αποτέλεσμα τον θάνατο πολλών ανθρώπων, την πρόκληση βαριάς σωματικής βλάβης σε περισσότερους ανθρώπους, τον κίνδυνο προσώπων, τον κίνδυνο ξένων πραγμάτων, της ανθρωποκτονίας από αμέλεια κατά συρροή, της πρόκλησης βαριάς σωματικής βλάβης από αμέλεια κατά συρροή από υπόχρεο και πρόκλησης απλής σωματικής βλάβης από αμέλεια κατά συρροή. Το έργο του εφέτη ανακριτή είναι πράγματι δύσκολο, αν σκεφτεί κανείς τον όγκο της δικογραφίας που διογκώνεται διαρκώς με νέα στοιχεία.
Οι ανακριτικές αρχές της Λάρισας αποφάσισαν να φτάσουν το μαχαίρι στο κόκκαλο για τη διερεύνησης της μεγαλύτερης σιδηροδρομικής τραγωδίας στη χώρα μας. Γι’ αυτό πλέον συνδέουν τη βασική κατηγορία και όσα έγιναν το μοιραίο βράδυ με όσα δεν έγιναν για τον εκσυγχρονισμό των σιδηροδρόμων και τη λειτουργία συστημάτων που καθυστέρησαν εδώ και πολλά χρόνια. Ο γνωστός δικηγόρος Αλέξης Κούγιας εκπροσωπεί 20 οικογένειες θυμάτων της πρωτοφανούς τραγωδίας. Επανειλημμένα αναφέρεται στον συγκεκριμένο εφέτη ανακριτή. «Θέλω να διατυμπανίσω την απόλυτη εντιμότητα και επάρκεια του κ. Μπακαΐμη, ανεξαρτήτως των ταπεινών πολιτικών σκοπιμοτήτων όχι μόνον έχει σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, αλλά τις έχει ξεπεράσει κιόλας. Έχει αφιερώσει τη ζωή του στη διερεύνηση αυτού του στυγερού εγκλήματος», είπε με νόημα στη Voria.gr. Τον συγκρίνει και με τον Χρήστο Σαρτζετάκη ως ανακριτή στην υπόθεση Λαμπράκη, λέγοντας ότι ο Σωτήρης Μπακαΐμης «δεν υπολογίζει ούτε κόμματα ούτε χρώματα, ούτε αξιώματα και είμαι βέβαιος ότι στο τέλος θα βρίσκονται στο εδώλιο του κατηγορούμενου όλοι όσοι είτε με ενέργειες είτε με κακουργηματικές παραλείψεις οδήγησαν στον θάνατο τα 57 αυτά αθώα θύματα».
Ο καθένας, πολλώ μάλλον ο έμπειρος ποινικολόγος, αντιλαμβάνεται ότι η υπόθεση των Τεμπών έχει αυξημένο πολιτικό κόστος για πολλούς. Η σύμβαση 717/14 που δεν υλοποιήθηκε ποτέ αφήνοντας ξεκρέμαστο όλο το σιδηροδρομικό δίκτυο δείχνει συγκεκριμένες ευθύνες, που πλέον αποτυπώνονται και ποινικά. Οι εκπρόσωποι των θυμάτων δεν περιορίζονται στην απόδοση ευθυνών των προσώπων που εμπλέκονται άμεσα με το δυστύχημα, δηλαδή ανώτερων και κατώτερων υπαλλήλων των σιδηροδρόμων, μεταξύ των οποίων και οι δύο προφυλακισμένοι. Το πόρισμα της επιτροπής πραγματογνωμόνων που έχει στα χέρια του ο ανακριτής είναι αυτό που αποτελεί «ευαγγέλιο» για την απόδοση ποινικών ευθυνών. Τόσο των χειριστών της κίνησης των συρμών εκείνη τη νύχτα όσο και αυτών που φρόντισαν να μην ολοκληρωθούν τα έργα του εκσυγχρονισμού.
Σε πρώτο πλάνο βρέθηκαν τα πρόσωπα που χειρίστηκαν την πορεία της μοιραίας αμαξοστοιχίας. Στο πόρισμα απαριθμούνται μία σειρά από λάθη και παραλείψεις. «Ο σταθμάρχης Λάρισας με το τηλεγράφημα έδωσε αναγγελία εξόδου στον μηχανοδηγό της επιβατικής αμαξοστοιχίας (IC 62) χωρίς να προσδιορίζει τη γραμμή στην οποία θα κινηθεί. Μία τέτοια αναγγελία γίνεται μόνον αν ο συρμός συνεχίζει να κινείται στην προβλεπόμενη από το δρομολόγιο γραμμή», αναφέρεται στο πόρισμα που έχει στη διάθεσή της η Voria.gr. Κι όμως το τρένο κινούταν σε μη προβλεπόμενη γραμμή, στη γραμμή καθόδου, στην οποία κινούταν και εμπορική αμαξοστοιχία προερχόμενη από τη Θεσσαλονίκη. «Αυτό προφανώς το κατάλαβε ο μηχανοδηγός της επιβατικής αμαξοστοιχίας. Όταν αντιλήφθηκε ότι κινείται στη γραμμή καθόδου ζήτησε από τον σταθμάρχη επανάληψη του τηλεγραφήματος και πήρε απάντηση πως έχει γραμμή μέχρι την είσοδο των Νέων Πόρων, χωρίς όμως να προσδιορίσει τη γραμμή κυκλοφορίας (ανόδου – καθόδου)». Αυτό είναι ένα μικρό απόσπασμα από την παντελή έλλειψη συντονισμού και συνεννόησης με την ευθύνη να βαραίνει τον βασικό χειριστή σταθμάρχη.
«Το γεγονός ότι γίνεται μία συνολικότερη διερεύνηση των συνθηκών είναι θετικό επειδή αναδεικνύονται και άλλες αδυναμίες του συστήματος που αν δεν αντιμετωπιστούν μπορούν να προκαλέσουν και άλλα δυστυχήματα», σχολίασε από την πλευρά του ο δικηγόρος Θεόδωρος Τσανακτσίδης, ο οποίος ανέλαβε την υποστήριξη της κατηγορίας για λογαριασμό οικογένειας θύματος. Στο πόρισμα γίνεται εκτενής αναφορά στα υπηρεσιακά λάθη που επικεντρώνονται στις βάρδιες του προσωπικού εκείνης της νύχτας, στην τοποθέτηση του συγκεκριμένου άπειρου σταθμάρχη στη συγκεκριμένη θέση και στην αναχώρηση άλλου υπαλλήλου νωρίτερα από τη θέση του. Ωστόσο στην έκθεση των πραγματογνωμόνων αναλύεται η παντελής απουσία σύγχρονων συστημάτων, που αποτελούν και το βασικό σκέλος του κατηγορητηρίου. Όπως έλεγαν δικαστικές πηγές, «εκεί βρίσκεται το κίνητρο του μοιραίου δυστυχήματος». Είναι το back focus που γίνεται στο κάδρο των κατηγορουμένων όταν το πλάνο αναδεικνύει το φόντο, δηλαδή τα πρόσωπα που ήταν υπεύθυνα για τις μοιραίες καθυστερήσεις.
Συγκεκριμένα στο πόρισμα οι τεχνικές ελλείψεις χωρίζονται σε τέσσερα μέρη. Τη φωτεινή πλευρική σηματοδότηση, την τηλεδιοίκηση, τα συστήματα επιβολής αυτόματης διακοπής πορείας (φρεναρίσματος) και του συστήματος συνεχούς και απρόσκοπτης επικοινωνίας. «Εκκρεμεί όμως η εγκατάστασή του. Αν η τελευταία αυτή εκκρεμότητα είχε ολοκληρωθεί τότε είναι πολύ πιθανό ο μηχανοδηγός του Ιντερσίτι να είχε επικοινωνήσει με τον σταθμάρχη Λάρισας αλλά και με τον μηχανοδηγό τού αντιθέτως κινούμενου εμπορικού συρμού, κάτι που θα μπορούσε να συμβάλει στην αποτροπή του δυστυχήματος», σημειώνεται στο πόρισμα.
«Μπορεί η θυσία αυτών των 57 να οδηγήσει σε μία άλλη λειτουργία τον κρατικό μηχανισμό. Με ποιον τρόπο οι επιχειρηματίες από την Ελλάδα και το εξωτερικό που ευεργετήθηκαν από τις ιδιωτικοποιήσεις θα πρέπει να συμπεριφέρονται στους Έλληνες πολίτες το ίδιο, να συνειδητοποιήσουν και οι επιχειρηματίες που καθυστερούσαν μαζί με τους πολιτικούς τον εκσυγχρονισμό της ασφάλειας των σιδηροδρόμων ότι κινδυνεύουν ανά πάσα στιγμή να απολαμβάνουν τον πλούτο τους στις φυλακές», τόνισε ο Αλέξης Κούγιας.
Η προετοιμασία της δίκης
Ο εφέτης ειδικός ανακριτής Σωτήρης Μπακαΐμης, την ώρα που ακούει τις συζητήσεις για την προετοιμασία της μεγάλης δίκης, εξακολουθεί να στέλνει παραγγελίες για διώξεις και σε άλλα πρόσωπα και κλήσεις για απολογία, διευρύνοντας τον αριθμό των κατηγορουμένων. Χαρακτηριστικές ήταν οι διώξεις σε βάρος των 15 στελεχών της ΕΡΓΟΣΕ για τη σύμβαση 717/14 που δεν υλοποιήθηκε ποτέ, καθώς θεωρεί αυτόν τον βασικό λόγο που προκλήθηκε το δυστύχημα. Το ξεκαθαρίζει ο ίδιος σε έγγραφό του με το οποίο ζητάει να συγχωνευτεί στη δικογραφία η έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας για ευθύνες παραγόντων σχετικά με το έργο. «Συνδέονται άμεσα αιτιωδώς με την επέλευση του δυστυχήματος αυτού, αφού εάν η σύμβαση 717/14 είχε εγκαίρως και στα αρχικά συμβατικά πλαίσια ολοκληρωθεί και είχαν παραδοθεί και λειτουργούσαν τα σχετικά συστήματα ασφάλειας – ελέγχου, θα αποφευγόταν μετά βεβαιότητας η επέλευση του δυστυχήματος λόγω της επέμβασης – επενέργειας στη σιδηροδρομική κυκλοφορία των συστημάτων αυτών κατά τη λειτουργία τους», αναφέρεται στο έγγραφο Μπακαΐμη.
Η κατηγορία κυρίως που αντιμετωπίζουν τα στελέχη της ΕΡΓΟΣΕ είναι η διατάραξη ασφάλειας συγκοινωνιών διά παραλείψεως, όπως και τα αδικήματα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια κατά συρροή και πρόκλησης σωματικής βλάβης κατά συρροή. Παράλληλα, ο ανακριτής, μόλις την περασμένη εβδομάδα, έστειλε κλήσεις για απολογία σε δύο στελέχη της Hellenic Train. Κανείς δεν αποκλείει πως αυτές δεν θα είναι οι τελευταίες κινήσεις του ανακριτή που έχει στα χέρια του την ογκωδέσταστη δικογραφία.
Πάντως στους διαδρόμους του Εφετείου Λάρισας ήδη ξεκίνησε η προεργασία για τη μεγάλη δίκη. Στην περίπτωση που μείνει αυτός ο αριθμός των κατηγορουμένων μαζί με τους δικηγόρους τους μπορεί να φτάσουν και τα 100 άτομα μέσα στη δικαστική αίθουσα. Οι μάρτυρες πλησιάζουν τους 150, μεταξύ των οποίων και οι πραγματογνώμονες απ’ όλες τις πλευρές. «Είναι θετικό, όσον αφορά την οικονομία της δίκης, να τεθούν όλα ενώπιον του δικαστηρίου για να αποκαλυφτούν όλες οι πτυχές της υπόθεσης. Το μειονέκτημα βέβαια είναι πως θα είναι πολύ χρονοβόρο, θα υπάρξει δυσκολία στο τεχνικό κομμάτι της δίκης, επειδή οι συμμετέχοντες θα είναι πιθανόν πάνω από 100», σχολίασε μιλώντας στη Voria.gr ο δικηγόρος Θεόδωρος Τσανακτσίδης. Ήδη το σχέδιο έχει εγκριθεί, όπως ανακοίνωσε ο ίδιος ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης. Η δίκη θα γίνει τον Ιούνιο σε αίθουσα του ΤΕΙ Λάρισας, που διαμορφώνεται γι’ αυτόν τον σκοπό. Οι διαδικασίες παραπομπής με τις νέες διατάξεις που ψηφίστηκαν θα είναι άμεσες καθώς θα γίνει με απ’ ευθείας κλήση χωρίς προσφυγή στο Συμβούλιο Εφετών.
Την αίθουσα της δίκης αναμένεται να κατακλύσουν οι συγγενείς των θυμάτων, οι οποίοι προσδοκούν δικαίωση σε όλες τις πτυχές της υπόθεσης. «Είναι σε στάση αναμονής, σίγουρα θετικό είναι ότι δεν παρέμεινε η έρευνα μόνον στην ευθύνη ενός σταθμάρχη που είναι ο τελευταίος κρίκος της αλυσίδας. Οι συγγενείς ελπίζουν ότι θα αποδοθούν ευθύνες σε όσους τους αναλογούν, για μένα είναι εξίσου σημαντικό να καταδικαστούν όσοι έχουν ευθύνη και όχι αυτοί που δεν ευθύνονται, να υπάρξει ψύχραιμη αντιμετώπιση. Οι συγγενείς αναμένουν να αποδοθεί δικαιοσύνη σε όλες τις διαστάσεις και σε καθέναν που έχει ευθύνη», υπογράμμισε ο κ. Τσανακτσίδης. «Είμαι βέβαιος ότι θα μπουν στη φυλακή όλοι όσοι καταδικαστούν για τη διάταξη του αδικήματος της διατάραξης της ασφάλειας συγκοινωνιών, όπως έγινε και στο παρελθόν με όλους όσοι είχαν σχέση με το προηγούμενο δυστύχημα των Τεμπών, με τα μικρά παιδιά από το Μακροχώρι Ημαθίας», είπε από την πλευρά του ο κ. Κούγιας.
ΠΗΓΗ: Voria.gr