Όπως κάθε χρόνο οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης θα στρώσουν απόψε, παραμονή του Πέσσαχ το γιορτινό τραπέζι του «Σέντερ του Πέσσαχ», μια παράδοση που τηρείται από το 1492 οπότε και έφτασαν στην πόλη εκδιωγνένοι από την Ισπανία. Το γιορτινό τραπέζι το βράδυ της παραμονής της γιορτής ονομάζεται Σέντερ (τάξη), γιατί ακολουθείται συγκεκριμένο τελετουργικό. Πριν από το γιορτινό φαγητό όλοι διαβάζουν την Αγκαδά, δηλαδή την ιστορία της εξόδου από την Αίγυπτο. Η πρώτη Αγκαδά που τυπώθηκε στη Θεσσαλονίκη, στα ισπανοεβραϊκά χρονολογείται το 1567,κάποιες δεκαετίες μετά την πρώτη εγκατάσταση των σεφαραδιτών εβραίων στην πόλη.
Το Πέσσαχ είναι μια από τις μεγαλύτερες γιορτές των Εβραίων και εορτάζεται την πρώτη πανσέληνο μετά την εαρινή Ισημερία, σε ανάμνηση της της Εξόδου τους από την Αίγυπτο με την καθοδήγηση του Μωυσή και τη μεγάλη τους πορεία προς την ελευθερία τους. Η γιορτή, που επίσης λέγεται Χαγκ Ααβίβ (γιορτή της Άνοιξης), Χαγκ Αματσότ (γιορτή των άζυμων) και Χαγκ Αχερούτ (γιορτή της ελευθερίας) διαρκεί 7 ημέρες στο Ισραήλ και 8 ημέρες στις υπόλοιπες χώρες όπου ζουν Εβραίοι.
Γιορτή των αζύμων
Σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη οι Εβραίοι έφυγαν από την Αίγυπτο με τόση βιασύνη, που δεν πρόλαβαν να αφήσουν την ζύμη να φουσκώσει, έτσι έφαγαν Ματσά, δηλ. Άζυμο ψωμί, που δεν έχει φουσκώσει, για αυτό και παραδοσιακά πριν τη γιορτή τα σπίτια έπρεπε να καθαριστούν προσεκτικά για να απομακρυνθεί από αυτά όλες οι τροφές που κατά την επαφή τους με το νερό ή με προσθήκη ενζύμου διογκώνονται. Όσο διαρκούσε το καθάρισμα στην κατσαρόλα οι Θεσσαλονικιές Εβραίες σιγόβραζαν επί ώρες τα αυγά χαμινάδος με την παραδοσιακή σεφαραδίτικη συνταγή.
Ο δίσκος του Σέντερ
Πριν αρχίσει το φαγητό η οικοδέσποινα περνά από κάθε καλεσμένο κρατώντας μια κανάτα και του πλένει τα χέρια. Στη συνέχεια τρώγονται με συγκεκριμένη σειρά τα όσα περιέχει ο δίσκος του Σέντερ που αποτελεί μια συμβολική αναπαράσταση της εξόδου από την Αίγυπτο. Στον δίσκο αυτόν τοποθετούνται
-τρεις Ματσότ (άζυμο ψωμί) η μια πάνω από την άλλη, που ονομάζονται Κοέν, Λεβή και Ισραέλ, με αναφορά στις τρεις μεγάλες εβραϊκές οικογένειες. Η μεσαία από τις τρεις Ματσότ σπάει σε δυο κομμάτια, όπως η Ερυθρά θάλασσα άνοιξε στα δύο. Το μεγαλύτερο κομμάτι χρησιμοποιείται στο τέλος σαν «Αφικομάν» (από την ελληνική λέξη «επικόμιον» δηλαδή επιδόρπιο)
-ένα ψημένο κομμάτι από το μπούτι ενός αρνιού, σύμβολο της θυσίας του αρνιού, με το αίμα του οποίου έβαψαν οι Ισραηλίτες την πόρτα τους για να μην τους βρει η δέκατη και πιο τρομερή πληγή του Φαραώ,
-πικρά χόρτα για να θυμίζουν την πικρή σκλαβιά των Εβραίων στην Αίγυπτο, τα οποία οι συνδαιτημόνες βουτούν σε αλατισμένο νερό, σύμβολο των δακρύων των σκλάβων στην Αίγυπτο
-χαρόσετ, ένα μείγμα από ψιλοκομμένα μήλα, αχλάδια, καρύδια, χουρμάδες και ελάχιστο κρασί, που συμβολίζει την λάσπη που χρησιμοποιούσαν οι Εβραίοι για να φτιάχνουν τούβλα, όταν ήταν σκλαβωμένοι στην Αίγυπτο.
Στη Θεσσαλονίκη το παραδοσιακό τραπέζι του Σέντερ Πέσαχ περιλάμβανε Παστέλ ντε Πέσαχ (πίτα από ματσά), χουέβος χαμινάδος (αυγά) και αρνί. Η ευχή που ακούγεται στο τραπέζι είναι Πέσαχ Αλέγκρε (χαρούμενο Πάσχα) και . Χαγκ Πέσσαχ κασέρ βεσαμέαχ, ενώ τα παιδιά τραγουδούν στα ισπανοεβραικά το τραγούδι «Un Cavreticο» «Ένα αρνάκι».
ΠΗΓΗ: Makthes.gr